Eiki. Ezetza Hautetsien Kontseiluak iazko udazkenean prestaturiko testu bati eman zion. Testua, Frantziako Gobernuak deszentralizazioaren harira antolaturiko «La contribution du Pays Basque aux assises des libertés locales» (Euskal Herriaren ekarpena eskualde askatasunen oinarriak eraikitzeko) ekimenaren karietara idatzi zen. Hautetsien Kontseiluko Alain Lamassoure presidentearen gogoeta izan zen, hautetsi gehienek onetsia. Testuak ez zituen abertzaleen nahiak eta helburuak erabat betetzen, baina oro har, aitzina egiteko aspektu global interesgarriak zituen.

Testua formula berri bat izan zen. Lamassourek esperimentatzeko eta hurbiltzeko bide moduko bat eskaini zion Raffarini. Hau da, Lamassourek «Ipar Euskal Herrian, azkeneko hamar urteetan, ‘2010 Garapen eta Antolamendu’ eskema lantzen ari gara, eta honezkero, ezagutuak izan nahiko genuke», adierazi zion lehen ministroari. Euskal Herrian deus egin aitzin hemen zer egiten ari garen ezagutu beharko lukeela, alegia. «Saiatu zaitez gu ezagutzen, gero onartu eta aitortu gaitzazu», erran zion. Lamassouren testuak "ezagutu, onartu eta aitortu gaitzazue" lema zeraman.

Proposamen honek Lurralde Kontseilu bat eta Ipar Euskal Herriaren barruti administratiboa eskatzen ditu nagusiki eta, euskara garatzeko politika plan bat, bertako laborantza ganbera eta unibertsitatea, besteak beste. Testu hau Nicolas Sarkozy barne ministroak Korsikarentzat eskainitakoaren antzekoa da. Sarkozyk, Korsikarentzat Lurralde Kontseiluak sortzea proposatu zuen Bastian. Bada, gure testua Sarkozyk Korsikarentzat eskaini zuen horretan oinarritua dago. Zergatik ez? Hainbat hautetsien eskaintza da, nahiz beste hautetsi batzuek erotzat hartu gaituzten
Testua aztertzeko eskutitz bat helarazi duzue Hautetsien Kontseiluaren administrazioaren bulegora. Zer espero duzue?
Eskutitza Biltzar Nagusiko 76 kideei zuzendu zaie. Gure xedea proposamena aintzat hartzea eta biltzar berezi bat egitea da, Lamassouren testuaren karietara egin zen bezala. Horretarako, 76 hautetsi hauetako 25ek idazkaritzari zortzi kidek prestatu dugun testua eztabaidatzea eskatu behar diote. Lehengo bidean segitzeko molde bat da. Hasteko, eskatu dugun biltzar honi Lamassourek uko egin ez diezaiola espero dut..

Raffarinek Sarkozyk Korsikarentzat aurkeztu zuen proposamenaren aurka egin zuen, baina Lamassourek ez zion Raffarini aurka egin nahi izan. Gure inpresioa da, hautetsi nagusiak, Lamassoure buruan buru delarik, Pirinio Atlantikoetako Jean- Jacques Lasserre presidentearen nahietara makurtuta daudela.

Bai. Hautetsien Kontseiluaren administrazioaren bilkura baten karietara eta Korsika hizpide genuelarik hauxe erran nion Lasserreri: «Ez zaitez Zucarelli izan, ez genuke zu Euskal Herriko Zucarelli izatea nahi». Zucarelli Bastiako auzapeza eta diputatua da. Korsikan uztailean egin zen erreferendumaren proiektuaren aurka agertu zen. Lasserrek, Zucarellik bezala, inmobilismoa eta egungo egoera mantendu nahi du. Areago erran nion Lasserreri: «Hautetsiok adostasunaren bidez aitzinatu nahi dugu, eta gure bidea ez oztopatzeko, mesedez». Berak ukatu egiten du gure bidea oztopatu nahi duela eta Euskal Herriko Zucarelli izatea. Bera «2010 Garapena eta Antolamendu» eskema garatzearen alde omen dago eta, gu, berriz, aurpegi faltsu batekin -bere hitzetan- testu honen bidez euskal departamendua sortu nahia ezkutatzen dugula dio. Beraz, Lasserren oposizio tinkoa dugu.

Ez, inondik inora ez. Honen bidez ezin da, konparazione, departamendu berri bat sortu. Baina aitzina egiteko molde bat da. Iparraldeak, lehen aldikoz, jurisdikzio administratibo bat izanen luke, prefeta bat eta biltzar gisako bat, baina honek ez luke izaera juridikorik. Beraz, urrats moduko honek ez digu bestelakorik sinestarazi behar. Gure proposamena ez da lurralde kolektibo bat sortzeko bitarteko bat. Hau Sarkozyk Korsikarentzat asmatu duen formula da, guk geuk hartu eta baliatu nahi duguna.

Sinpleki, oposizio gisako bat antolatzeko. Izan ere, Sarkozy etortzen denean -ez dakigu zein elkarrizketa mota landu nahiko duen- nola eginen diogu aitzi? Batera plataformak planteatzen dituen puntuak mahai gainean jarriz? Ongi, arras ongi. Ni ere hor izanen naiz. Ordea, Hautetsien Kontseiluak, joera eta alderdi guztietako hautetsiak ordezkatzen dituena, zer aurkeztu behar du mahai gainean? Ezin da Sarkazyrekin bildu zerbait errealista aurkezteko ez bada.
Lamassourek iazko azaroan egindako proposamenean ez zegoen ere euskal departamenduaren eskaera, baina norabide horretan zihoan, eta oraingo ideia ere norabide horretan segitzea da. Politika egiten jarraitzeko, alternatiba berriak bilatu, landu eta aurkeztu behar ditugu. Eta, halaber, alderdi politikoek, gizarte mugimenduek eta abertzaleek beren bidean segitu behar dute. Bien bitartean, Hautetsien Kontseiluak beste bide bat urratu behar du, gizarte zibilaren beste bideekin osagarria izan daitekeena. Baina, gurea, finean, emeki-emeki aitzinatzeko molde bat da, eskailera bateko beste maila bat igotzeko proposamena. Oraingoz ez dago beste biderik.

Sarkozyrentzat, irudiz, Korsikakoa berebiziko arazoa da, biziki inplikatu da Korsikako aferan. Alta, erreferendumean izandako emaitzarekin alimaleko zartada hartu zuen. Aitzitik, Sarkozyk ez du Iparraldean aparteko arazorik ikusten, ez benetako arazorik bederen. Nire ustez, etortzen bada, hautetsiak entzunak izanen gara. Ez duela «euskal arazoa»rekiko taburik erakutsi nahiko digu, Korsikan erakutsi duen bezala. Elkarrizketaren alde agertuko da, eta horri ez zaio uko egin behar. Pentsa, Chevenementekin elkarrizketatu baginen, Sarkozy ez da bera baino okerragoa izanen. Hautetsien Kontseiluaren jarrera ez da abertzaleena edota Baterarena, gure jarrera eta eskaera apala da, apalena. Guk ahal duguna egiten dugu, eta egiteko horretan, abertzaleok gutxiengoa garela gogorazi behar dugu. Irudi du, nahi duguna egin dezakegula, baina ez da inola ere horrela. Demokratak garenez gero, horrela uste dut, besteen jarrerak onartu behar ditugu, aliatuak bilatu eta haien nahiarekin kontatu. Batera ere, horretarako sortu zen, besteak beste.

Bai, dudarik gabe. Guk abertzaleok bi aldarrikapenak bultzatu ditugu: euskal departamendua eta euskararen koofizializazioa. Batera sortu ondoren bi eskaera gehiago dira: laborantza ganbera eta unibertsitatea. Bidea interesgarria da. Departamenduaren alde arras ez zeudenak, epelak zirenak eta direnak, Bateran bildu dira. Indarren gehitze hau ez da lau eskaera hauen onarpen erabatekoa. Ezin da «bi gehi bi lau dira» beti esan. Ados. Baina manifestazioek gizarte zibilaren sostengua neurtzen laguntzen digute, baita Bateraren errealitate soziala ezagutzen lagundu ere, hots, gure benetako indarra zein den ezagutzen. Ez bagara manifestatzen ez dugu hori sekula jakinen, politikoki ezin dugu indar birtual gisara agertu. Baterak egiazko indarra bilakatu behar du.