Eskua poltsikoan sartu eta sosarik gabe gaudela ohartu gara beste behin ere. Bezero garen banku nahiz aurrezki kutxaren sukurtsalik hurbilena bisitatzeko ordua, beraz. Kutxazain automatikoan txartela edo libreta sartu ondoren, pantaila batek galdetuko digu ea eragiketak zer hizkuntzatan egitea nahi dugun. Hori da esaterako BBK, Caixa, Kutxa, Vital Kutxa eta Euskadiko Kutxaren kasua. Kutxazain automatiko batzuetan, ordea, ez digute dirua atera, saldoa kontsultatu edo eskuko telefonoa kargatzeko aginduak euskaraz egiten utziko. Horixe gertatzen da, besteak beste, BSCH eta Banco de Vitorian.
Badira, ordea, bezero euskaldunen nahi eta beharretara egokitutako zenbait banku eta aurrezki kutxa, baina oraino euskararen aldeko hautua egiten duten bezeroak gutxi gorabehera %15a baino ez dira. Euskadiko Kutxak Hego Euskal Herrian dituen kutxazainetan eragiketen %16 egiten dira euskaraz, hau da, 30.000 bezero inguruk egiten dituzte. Kutxako datuak oso antzerakoak dira, bezeroen %15ak darabil euskara. Gazte gipuzkoarren artean erabilera portzentaiak gora egiten du, %20-23ra arte hain justu ere.
Ildo horretatik, Kutxako euskara itzultzaile Joxe Austin Arrietaren iritziz, portzentaia baxuak dira "gipuzkoar biztanleriaren euskara ezagutza maila teorikoaren argitan. Sustatu egin behar da txartelen euskarazko erabilera, denok eguneroko alor guztietan nozitzen dugun inertzia soziolinguistiko erdaldunari aurre egiteko". Orain hamabost bat urte jarri zituen martxan Kutxak lehenbiziko kutxazain automatikoak, eta lehen une beretik, hala eskatutako erabiltzaileek aginduak euskaraz ematea posible izan dute. Halaber, txartela nahiz libreta euskaraz erabiltzeko zenbait kanpaina ere antolatu ditu, Beasain, Lasarte-Oria eta Tolosan bezero euskaldunen artean opariak zozketatuz. Lortutako emaitza positiboek kanpaina berriak abiarazteko asmoa sendotu dute.
Kutxazainetatik harantzago.
Bestalde, Kutxako bezeroei etxera bidaltzen zaizkien kontu laburpenak eta bestelako gutun estandarrak ia beti bi hizkuntza ofizialetan doaz. Dena den, kutxazain automatikoetan euskara soilik erabiltzen dutenei automatikoki gutun pertsonalizatuak euskaraz bakarrik bidaltzeko sistema martxan jartzen hasiak dira. Euskadiko Kutxaren bezeroek ere makinetan eragiketak euskaraz egiteko aukera dute, baita sukurtsaletan egin ohi diren eragiketak ere; besteak beste, mailegu bat eskatu, kontu bat ireki edo mailegu baten simulazioa egin. Aurrezki kutxa honetan ezarrita dauden hizkuntza irizpideen arabera, etxera bidalitako gutunak eta, oro har, dokumentazio guztia elebitan dago. Hala ere, bezero den udalak, kultur taldeak edo bestelako bezero batek bidalitako kontu laburpenetako datu batzuk gaztelaniaz egon daitezke. Zer egin beharko luke Euskadiko Kutxako bezero batek merkataritza agiri eta idatziak euskara hutsean jaso nahiko balitu? Oraino ezinezkoa du, baina aurreikuspenen arabera, udaberritik aurrera egin ahal izango du sukurtsalean edo Telebanka izeneko zerbitzuan baldin eta horren berri eman badu.
Eragiketak euskaraz nola egin?
Kutxazain automatikoetako eragiketak euskara hutsean egin ahal izateko, ez dago beste munduko ezer egin beharrik. Izan ere, Euskadiko Kutxan adibidez txartela lehenbiziko aldiz jasotzerakoan kutxazainera jo eta norberak aldatu beharko luke hizkuntza, txartelaren banda magnetikoa gaztelaniazkoa baita, eta beraz euskarara egokitzeko bezeroak berak hizkuntza erregistroa aldatzeko ardura hartu behar du. Euskadiko Kutxako Euskara Zerbitzuaren arduradun Inaxio Garrok dioenez, aurrezki kutxako arduradunok bezero gazteenentzat hasiera-hasieratik euskarara egokitutako txartelak ateratzea aztertzen ari dira.
Kutxako kutxazainetan, berriz, bada "Hizkuntza aldatu" izeneko aukera. Txartelaren edo libretaren jabeak aukera hau sakatzea besterik ez du. Hala ere, Joxe Austin Arrietak eragiketok gaztelaniaz egiteko ohiturari oztopo iritzi dio: "Oraindik euskaldun gehienok letra idatziari, inprentakoari nahiz informatikoari, beldur atabikoa diogu. Gainera, agian, beldur edo dena delako hori diru kontuetaz aritzerakoan izu bihurtzen ote den ere esan liteke...". Kutxak Gipuzkoako zenbait udalekin sinatu hitzarmenari esker, kutxazainean agertzen den lehenbiziko mezua, bezero ororentzat, euskara hutsean azaltzen da. Helburua plastikozko diruaz baliatzerakoan ere jendeak euskara erabiltzera ohitzea litzateke