argia.eus
INPRIMATU
ORAIN DELA 30 URTE
GARAI BATEKO IDAZLANAK ASTINTZEKO UNEA
  • Hainbat gertakariren lekuko izan zen 1919an jaiotako ZERUKO ARGIA. Lekukotasun horren adibideak jasoko ditugu astero, 1970eko aleetatik abiatuta.
Pilar Iparragirre 2000ko irailaren 03a
Bakoitzak berea aurkez dezake harro, eta horixe besterik ez da ARGIAren asmoa: duen ondarea birplazaratzea, irakurle gazte eta ez hain gazteen mesedetan. Zer altxor preziatuz ari garen? Bada, ZERUKO ARGIAz, 1919an kaleratzen hasi eta, frankismoaren jazarpena eta antzeko gora-beheratxoak alde batera utzita, kasik atzo arte argitaratu zen aldizkariaz. Horrela bada, jakinaren gainean zaude, irakurle: irailetik aurrera, orrialde hauetan, astero-astero ZERUKO ARGIAren berri izango duzu.


LEHEN URRATSAK

Iruñeko gotzaiaren bedeinkapena eta guzti -"biotzetik nai diogu bizi luze ta zoriontsua" zioen garaiko prelatuak, 1919ko "ilbeltza"n eskaini zizkion irakurlego euskaldunari lehen aldiz bere orrialdeak ZERUKO ARGIAk, Auñamendi entziklopediaren hitzetan "illeroko aldizkingi edergarriduna, Aita Kaputxinoek zuzendua" zen hark. Liburuxka baten antza zeukan orduan eta erlijio kutsu nabarmena. Sailei dagokienez, ezkontza prestaera, misioetako berriak, kantuen partiturak eta abarren artean, umeentzako tartea ere bazuen.
Nahikoa harrera ona izango zuela pentsa daiteke, urte hartako azken zenbakian hauxe adierazten baitzien bere ordura arteko irakurleei: "Datorren urterako eztutela nai aurretik esaten eztigutenak arpidedunetako edo artzale bezala idukiko ditugu. Artu nai dezuten guztiok bear dezute urteko saria, 2,50 pezeta, bidali guri lenbaitlen (...) Ondarribi'n ordaindu Leitza'r Franzisko A'ri, Donosti'n Azkoiti'ar Luis Aitari ta Lekarotz'en Elizondo'tar Damaso Aitari".
Itxura guztien arabera, diru premian zen orduan baita ere, urteko harpidetza aurretik ordaindu behar zela dezente aldiz gogoratzen zuen-eta... Baina publizitatea ere bazuen. Eta "Material de Construcción 'Langai'"ren propagandaren azpian, honako hau irakur zitekeen: "íSaltzaleak! Zuen etxeen berria gure Errebista edo Aldizkingi ontan ezartzea nai dezuten guztiok begiratu zeñen merke jarriko dizutegun bere iragarkia. Guztia euskaraz jarriko degu" eta jarraian, prezioak.


ISILDU BEHARRA

Martxa honetan joango zitzaizkion urteak, 18. alera ailegatu arte. Orduan, 1936 madarikatu hartan, Franco, Mola eta beste legez indarrean zegoen Errepublikaren aurka altxa zirenean, nahitanahiez bere ateak itxi beharrean aurkitu zen. "1936'ko Orrila"n, Koldo Mitxelena kulturgunean aurkitu dugun ale bakarrean, zera galdetzen zion bere buruari: "Zer ikusi bear ote degu mundu onetan? Alde guzietatik naste, burruka ta guda otsa besterik ez datorkigu. Etxe barrenean gauza guziak koloka, ezertxok ere ez du ematen tinko dagoenik"...
Urteak joan, urteak etorri, ordea, halako batean, 1954 urtera iritsi eta, mutu zegoena berriro hizketan hasi zen. Ez deiadarka, prezeski, baina hizketan halere: "Jaungoikoak egun on..." batekin, "urte on eta urte zoriontsu asko bai gorputzarentzat eta bai animarentzat" irakurleari desiratuz, "eta ez bakarrik zuretzat, bai zureentzat eta bai zure adiskide eta ezagunentzat ere". Frankismoak ezarritako zentsura eta zigorraren aurrean, gauzak adierazteko era bat zen, ez da hala? Orduko euskaldunek konprenitu zuten mezua, dena den. Horra, adibide gisa, 1956 urtean, "Egan" aldizkarian, M. (On Manuel?) Lekuonak ZERUKO ARGIAz zioena: "Benetan eskergarria, bera. Eta gero eta obeto egiña. Iñoiz gexa-antza izan badu, gaur guk oso gatzdun ta poliki jantzia arkitzen degu. Bixia. Gero ta gai geiago ukitzen ditu. Eta esku trebez uki. 'Ikasi ezazu' guretzat oso zati egokia da. Liburuena ere, bear bezela dator, bizi. Elerti-zatia, beti bezain polit. Eliz-gaiak beti ere ornituen eta sakonen. Zeruko Argiari dagokion bezela. Izenpeak ere gero ta ugariago. Eta ori ondo. Ez bait-da naikoa, gure lanak argitaltzeko Aldizkaririk ez daukagula-ta lantua jotzea. Ditugunai emaiegun gure laguntasun, gure izenpe, gure lan" eta amaiera gisa, mezua: "Jarrai bide ortatik". Eta nik ere jarraitu nahi nuke historia honekin, baina bukatu zait emandako lekua.