A
ragoeraren inguruan jardun duzu hainbat urtetan. Zein da hizkuntzaren egungo egoera?
Hedapen sozialean aitzina egin da, hiztun berri kopuruan; ama-hizkuntza zutenak hiltzen ari dira ordea, eta maila instituzionalean ere ez da gehiegi egiten aitzina. Autonomia Estatutuak hizkuntz-moldeen babesa aipatzen du, baina honek oso kutsu protekzionista dauka, eta ez dago hizkuntz politikarik.
«Lizions da fabla aragonesa» irakaskuntzako materiala sortu zenuen, aragoeraz lehena.
Hainbat irakasle taldek urtetan egindako lanaren emaitza izan zen, materialik ezean bakoitzak berea sortu du eta bateratu beharra ikusi genuen. Samianigoko –Sabiñanigoko– irakasle zentroak eta Conselloak elkarlanean egiteko aukera izan genuen eta horrela egin genuen, kontuz, aragoerazko merkaturik ez baitago eta beraz, ikas-maila bat baino gehiagorentzat baliagarria gerta zedin. Lehen hezkuntzaren amaieran eta bigarrenaren hasierako ikasturteetan erabiltzeko da.
Eta irakaskuntza zertan dago beraz?
Aragoiko Diputazioak eta Espainiako Hezkuntza Ministerioak komenioa egin zuten katalana irakasteko; ez da akordio bikaina baina gurea baino hobea da, aragoerak promesak baino ez baititu. Aurreko gobernuak eskolak proposatu zituen, udalek irakasleak kontratatzen zituzten eta Diputazioaren dirua jasotzen zuten. Inolako eskumen gabe zebiltzan, eskolaz kanpoko orduetan Chaca, Biescas, L'Ainsa eta Benasen, egun erdiko lanean eta herriz herri. Hezkuntza eskuduntza Aragoik eskuratu duenetik ez dago komenio baten beharrik eta hortaz erregularizatzeko aukera ezin hobea da, bai katalanarentzat baita aragoerarentzat ere. Gaur Samianigon adibidez, ez da deus. Hasierakoa murrizten joan zen, urte bat gehiago eutsi genuen: Aragoiko Gobernuak ikasgai bati izena aldatu zion eta guk izena bai baina edukia ez genuen aldatu. Aragoiko kulturaren baitan hizkuntza-eskolak ematen genituen, hurrengo urtean edukiak ere aldatu behar izan genituen ordea