Lan jakingarria eskaini digu Xabier Zabaltzak, hizkuntza internazionalari buruzko bere artikuluan. Harrigarria da jakitea xede horrekin asmaturiko hizkuntzen kopurua ia laurehunekoa dela eta izango da, berak hori dioenean. Ageri da bai, azterketa zabala egin duela arlo horretan.
Laurehun asmatizkera horien artean, Zamenhof-en esperantoa dugu gailentzen zaiguna. Xabierrek dioenez, esperantoaren aldeko jarrera izan du hasieratik Baha'i-tarren mugimenduak. Egia da baha'i-tarrek esperantoarenganako joera ona erakusten dutela, baina hizkuntz arazoez duten benetako xedea honako hau da: herri bakotxak bere hizkuntzan bizi behar luke, eta herri guztien (munduko herri guztien) arteko lotura egiteko, herri guzti horien artean egindako batzar batean aukeratu beharko litzateke hizkuntza bakar bat, esperantoa edo besteren bat.
Euskara ere ez dute arbuiatzen Baha'i-tarrek. Beraiek eskatuta, neuk ere itzuli diet zenbait liburuxka gure euskarara, eta gehiago egiten ez badute, dirurik ezagatik izaten da.
Erlijio bakotxari dagokion "Kultur hizkuntzari" buruz dioena egi santua da, baina orain arte horrela izan bada ere, dirudienez hemendik aurrerantz bide hori agortzen joan diteke. Baha'i-tarrek mirari bat lortuko balute, agian... Lortuko al dute.
Xaho atarraztarrak esaten zuena oso jakingarria dugu. Berak aipatzen zituen onurez gain, badu gure euskarak beste zelakotasun bitxi bat ere: ez dagoela kokatua inongo hizkuntz-familiatan, ez germaniar, latindar, eslabiar, altaiar... Europari dagokionez, geratzen zaion antzinako hizkuntza bakarra, beraz estatuen artean liskarrik sortarazi behar ez lukeena. Aspaldi egin nuen neronek ere eskaintza hori, Europako hizkuntza amankomuna izan zedinekoa, «Jakin»en edo, ahaztu xamarra dut non.
Baina ondo pentsatuz gero, arriskutsua deritzot bide horri. Zeregin hori emateko, hizkuntza sinple eta ahul bat egin beharko genuke gure euskara oinarri hartuz. Eta gero, geuk ere sinplekeria horixe erabiliko genuke, geure buruak arras pobretuz. Begira euskara batua egitean zelako larru zatiak galdu dituen gure hizkuntzak, batez ere mendebaldean.
Beraz, hobe dugu zuhur ibili eta esperantoari edo beste asmatizkera bati uztea herrien arteko lotura egite zeregin hori, eta geurea geure artean erabili, aberastu eta egokitu, oraingo zabarkeria moda hau noizbait atertuko duen esperantzan.
Eta ez dadila grekoa edo latina inoiz izan munduko hizkuntza loturagina, horiek "norbaitsuentzat" "kultur hizkuntzak" baitira. Honela izango balitz, ondo "jorratuak" izango ginake.
Mosterin bizkaitarrak dioenarekin ados bada Xabier Zabaltza, ni ere ez naiz aurka, iradokizunaren erdiari dagokionez: latindar alfabetoa darabiltenek erabaki dezatela ahotsizki egokidura bakarra. Aurreradura itzela izango litzateke. Baina mundu osoari latindar alfabetoa harreraztea, hori, gehiegitxo iruditzen zait