«Biltegi hutsa baino, museoek kultur proiektua izan behar dute»

San Telmo museoko zuzendari berria den Rafael Zulaikari elkarrizketa
«Biltegi hutsa baino, museoek kultur proiektua izan behar dute»
Rafael Zulaika da Donostiako San Telmo Museoaren zuzendari berria
Donostiako Kultur Udal Patronatuko Museoen arduradun nagusia izendatu berria, Rafael Zulaikak, besteak beste, aurrerantzean San Telmo Museoaren ardura izango du. Arte Historian lizentziatua, lehenago Bilboko Arte Ederretako Museoan, zabalkunde arloan 5 urtez, eta Donostiako Untzi Museoan arlo berean 3 urtez aritu da. Museoek bete beharreko funtzioa eta, oro har, museogintzaz duen ikuspegia azaldu digu ondoko elkarrizketan.
ARGIA. Donostiako San Telmo Museoan zubi lana egitea tokatu zaizu.
RAFAEL ZULAIKA. San Telmo aldaketa garaian dago. Eusko Jaurlaritza, Gipuzkoako Aldundia eta Donostiako Udalak sinatutako hitzarmenaren bitartez, jada gauzatutako lehiaketaren bitartez sei enpresak aurkeztutako proiektuen artean, urtebete barru inguru bat aukeratuko da museo berria egiteko. Beraz, Donostiako Udalak San Telmorekiko zein harreman izango duen ikusteke dago, baina ia ziur, oraingoa _bere esku erabat_ baino txikiagoa izango da.
A. Zeintzuk dira San Telmok dituen behar nagusiak?
R.Z. Bi arlotakoak izan daitezke: kanpora eta barrura begira. Barrura begira, konfiantza berreskuratzeko proiektu bat guztion artean osa dezakegu, jakinik urtebete edo epe laburrekoa izan daitekeela. Erreleboa ziurtatu behar dugu, beste proiektu zabalagoa laster etorriko zaigulako.
Kanpora begira, gizartearen ekarpenean konfiantza handia dut. Museoekiko egon ohi den irudi txar horretan gizartea ere bada maila batean erruduna. Gizarteak _erabiltzaile gisa_ ardura ere badu, eta bere ideia eta eskaerak helarazi behar ditu. Museoarekiko harremana eta eztabaida beharrezkoak dira.
A. Museo berrien definizioan, zein da zure ustez atalik garrantzitsuena: zainketa, ikerketa ala zabalkunde lana?
R.Z. Hiruren arteko oreka behar da. Aldi berean, museoen lana gehiago gizarteratu behar da. Hala ere, ondarea da museoen arima, eta horren gainetik egin behar da lan guztia.
A. Museo baten baliagarritasun publikoa zeren arabera neur daiteke?
R.Z. Kultur arloan garbi dago inork ez duela zalantzan jartzen. Eskolako lanaren osagarria izan behar luke. Museoak eskaintza zaindu behar du eta jendeak probetxua atera behar dio, eta horretarako lehen aipatutako hiru atalak zaindu behar dira.
A.Museoen artean elkarlana bideragarria izan daitekeela iruditzen al zaizu?
R.Z. EAEn Eusko Jaurlaritzari dagokio lege berriaren bitartez hori burutzea. Oraindik ere, LTHren bitartez, konpetentziak modu zabal batean diputazioei dagokie. Horrela, bada, gaur egun lurraldekakoek _diputazioen esku direnak_, gehi Jaurlaritzarenek _sail desberdinetakoak gainera_, udal mailakoek... inolako harremanik gabe dihardute. EAErako Eusko Jaurlaritzaren Kultur Sailaren partaidetza handiagoa behar da. Bestalde, oraingoz ez dugu _Frantzian bezala_ museo homologatuen sarerik, jabegoa edozeinena izanda ere... Sare hori elkarlana bideratzeko abiapuntua izan liteke.
Euskal Herri osorako, berriz, hainbat lagunek Museoen Nazioarteko Kontseiluaren barruan euskal taldea osatu dugu, eta gure ekimen nagusia horixe da: museoen arteko elkarlana bultzatzea. Oraingoz Euskal Herriko museo guztien direktorio bat osatzen ari gara, eguneratutako datuekin, eta museo guztietara bidaliko dugu. Gobernuz kanpoko erakundea denez, EAE, Nafarroa eta Iparraldeko museoak koordinatzeko aukera bat izan liteke.
A. Zeintzuk dira une honetan beharrezkoagoak: museo interdiziplinarrak ala gai baten ingurukoak bakarrik?
R.Z. Denak dira beharrezkoak. Nik interdiziplinartasun hori oso ontzat hartzen dut, beharrezkoa da gainera. Kultura gauza zabala da, gehiegi zehazterakoan pobretzen da. Arloak nahasten dituen kultur ikuspegia aberatsagoa iruditzen zait. Lehengo kontserbadurismo horretatik atera behar du kulturaren kontzepzioak.
A. Museoak ustez bizi diren marjinaltasunetik atera daitezen, zein litzateke jorratu beharreko bidea?
R.Z. Museoak aldatu eta gizartearentzat baliagarriak egin behar ditugu. Gizarteak dauzkan interesguneak zehatz jakin behar ditugu. Gure arazoez hitz egin behar digu museoak. Zentzu honetan, ez bakarrik kanpoko atea, barrukoak ere irekita eduki behar ditu: mintegia, liburutegia, berriztapen laboratorioa, biltegia... mezu zabalagoa eman behar du. Museoak ez dira biltegi hutsa, eraikuntza bat objetoak bere baitan dituena, baizik eta kultur proiektua izan behar dute museoek. Gaur egun, gizartean, behar hainbat eragiten ez badute ere, hala ere, gauzak aldatuko direla eta epe laburrean askoz eragin handiagoa izango dutela uste dut.
A. Murrizketa garai honetan, Guggenheimi dagokionez, baliabide eta lehentasunen arteko orekarik ikusten al duzu?
R.Z. Dagoeneko gainditu behar dugu alde eta aurka egoteko garaia. Bertan dago, eta ondorioz, zentzu honetan ontzat eman behar dela uste dut. Bere tokia duela ez dut zalantzan jartzen. Hala ere, lehentasun aldetik, gehiegizkoa eman diotela iruditzen zait, jakinik bestelako beharrak ere badaudela, eta oso nabarmenak, San Telmo esate baterako. Jarrera kritiko batetik ere, Gugenheimetik ikas dezakegula iruditzen zait, metodologia aldetik berritasunik ekarriko digute. Beraien esperientziarekin aberastu gaitezke, azken batean beraiek ere guregandik ikasten arituko direlako, eta gure errealitatearen zenbait atal ere ikertzen arituko direlako. Hor trukea egon daiteke, eta aberatsa gertatu.
Patxi Sarriegi
46-47

GaiezKulturaArteaAretoakMuseoakSan Telmo M
PertsonaiazULAIKA2
EgileezSARRIEGI1Kultura