«Koprodukzioetara jo behar da eta kanpoan bilatu behar dira loturak»

Arantxa Lazkano zine zuzendariari elkarrizketa
«Koprodukzioetara jo behar da eta kanpoan bilatu behar dira loturak»
Laster estreinatuko da «Urte ilunak», Arantxa Lazkanoren lehen filmea
Arantxa Lazkano zarauztarrari zuzendu berri duen «Urte ilunak» izenburuko luzemetraiaz galdetu diogu. Azken bost hilabeteotan hainbat herritan filmatzen ibili da, eta ekainaren erdi aldera estreinatuko da. Espainiako Gerra ondoren, 50eko hamarkadako urteetan kokatua, filmeak neska gazte baten istorioa kontatzen du. Zehaztasun bila jo dugu berarengana eta zinemagintza hizpide izan dugu.
ARGIA. Filmaketa bukatu berria duzue, pozik al zaude egindako lanarekin?
ARANTXA LAZKANO. Ondo joan da dena eta sei astetan bukatu dugu. Filmearen zatirik handiena haurrek betetzen dute, eta haurrekin lan egitea oso desberdina da. Protagonistak zortzi urte ditu, hortik atera kontuak!
Klimatologiarekin izan ditugu gorabeherak, euria behar genuenean ezta arrastorik ere, eta alderantziz, eguzkia behar genuenean euria goian behean. Pasai Donibanen egun bakar batez filmatu genuen, ia hogei orduz, eta bukaerarako lehertzeko zorian ginen; egun gehiago behar genituen. Erlojuaren kontrako lasterketa bat bezala izan da.
A. Filme osoa bertsio bakarrean eta bietara, euskaraz eta gazteleraz, egiteko asmoa nola sortu zen?
A.L. Filmea kokatua dagoen garaian horrela behar zuen. Hizkuntza bakar batean eginez gero ez litzateke ulertuko. Orduko errealitatea islatzeko modurik egokiena zen. Haur hauek eskolan gazteleraz hitz egiten dute eta etxean euskaraz. Eta hori dena bikoizteak ez zuen zentzurik. Mende honetako 50eko hamarkadako hizkuntz egoera ere erakutsi nahi du modu honetara.
A.Zein da filmeak helarazten duen mezua?
A.L. Filmea zortzi urte dituen haur protagonista horren ikuspegitik egina dago. Era berean, bi gogoeta mota egiten ditu: bat etxeko kontuen gainean, eta bestea eskola inguruaren gainean. Bi mundu dira, oso desberdinak biak. Espainiako Gerraren ondoren, eskolakoa irabazleena da, eta etxekoa, berriz, galtzaileena. Gehien batean aitak jokatuko du paper hori, frakasatuarena. Askotan eskolakoak baino erreflesio latzagoa izango du honek. Bestetik, haurren mundua ere jasotzen da: kalekoa, duten askatasunaren nondik norakoak, erlijioak daukan pisua, haurren arteko harremanak...
A.Istoriaren klabeak ulertzen zailak al dira?
A.L. Nik uste dut edonork ulertzeko modukoa dela. Kamera haur horretan gelditzen da, bere pentsakizunetan eta abar. Bizimodua bere ikuspegitik aztertzen du. Indarra zer den ezagutzen ez duelarik haurrak mundu hori nola bizi duen kontatzen du. Bere gurasoak, bere lagunak... giro horretan geldituko da, eta horrek ez du ulertzeko aparteko arazorik planteatzen. Sentimenduak dira klabeak, eta azken batean konturatzen zara haur horrek inguruan bizi dituen gauza asko ez dituela ulertzen. Gainera, inork ez dio inolako esplikaziorik ematen. Orduan halako frustrazioa edo sortzen zaio...
A. Gaur egun filme bat egiteko garaian zer da gehien kezkatzen zaituena: azpiegiturak, baliabide teknikoak ala giza baliabideak?
A.L. Funtsezkoa eta oinarrizkoa da istorio on bat edukitzea. Gainontzeko guztia geroago dator. Hemen azpiegitura teknikoa badago. Gurean, adibidez, sonorizazioa izan da Madrilera jo behar izan dugun bakarra, nahasketak eta egiteko. Bestalde, bai aktoreak eta teknikoak, denak hemengoak dira. Istorio on batekin eta diru aldetik aurrekontu egoki batekin, filmea egina dago. Hala ere, zenbat eta medio gehiago eduki, jendeak birziklatzeko aukera handiagoak ditu, eta aurrerapenak hortik etorri behar du. Filme onak egiteko hemen badago jendea, medio kontua da batipat.
A. Orduan, filme onak egiteko Madrilera joan behar deneko kontua ez da egia.
A.L. Medioak behar dira. Ez da zinemarik egiten, eta horren ondorioz dena oso geldituta dago. Medio teknikoak diruarekin salbatzen dituzu. Adibidez, jo dezagun istorio on bat daukazula, dirua ere bai, eta hemengo jendeak hutsune batzuk dituela; orduan kanpotik zenbait jende ekarri eta gainera formazioa eman diezaiekezu.
A. Zinemarekiko politika egokirik ikusten al duzu?
A.L. Zinemarekiko politika oso itxia dago. Momentu honetan, jende berriari asko laguntzen ari dira eta betikoak ia dirulaguntzarik gabe gelditzen ari dira. Diru publiko gehiago behar da. Gaur egun orain dela urte batzuetako diru kopuru berbera ematen ari dira; orain dela urte batzuk urtero ehun pasatxo filme egiten ziren, eta orain askoz gutxiago dira. Lehengo urtean berrogeita zortzi izan zirela uste dut. Praktikan, dirua murrizten ari dira eta jende gutxiagori iristen zaio. Eta ekimen pribaturik nola ez dagoen batere, jendeak edo dirulaguntza lortu edo jai dauka. Kantitate handiak dira nork bere poltsikotik jartzeko. Ehun milioi, bestela, nondik atera?
A. Hemengo zinema aro berri batean sartzen ari dela dirudi azkeneko arrakastak ikusita.
A.L. Azkeneko urteetan hala ematen du, zinema berri bat sortzen ari dela edo. Kasualitate hutsa izan daiteke? Ez dakit, baina hala da. Betidanik zinemarako halako joera izan dugu... Hala ere, zinema, gaur egun, arte mundutik neurri handi batean aldendu eta prozesu industriala bihurtu da. Ameriketatik hala inportatu digute.
A. Etorkizunean nondik jo behar da?
A.L. Urrutira jo gabe, Frantzian esate baterako, dirulaguntzak askoz handiagoak dira. Horretara jo behar da. Gaur egun, nagusiki, koprodukzioetara. Hemen dirurik ez dago eta hemendik kanpora bilatu behar dira loturak. Hemen gelditzen bagara, ez dago etorkizunik. Kanpora jotzen dugun neurrian hemengoentzat ere lana bilatu ahal izango dugu. Zinema mundua horrela dago; azken batean, egiten den tokira jo behar da.
Patxi Sarriegi
46-49

GaiezKulturainemauzendariakLAZKANO7
GaiezKulturainemaFilmeakLuzemetraia
PertsonaiazLAZKANO7
EgileezSARRIEGI1Kultura