Xabier Mendiguren: «Sufrierazten Didana Atera Zait Ipuin Bilduman»

Xabier Mendiguren idazleari elkarrizketa
«Hamalau», Kontakizun Bortitz Eta Sentimentalak Laster Kalean
Xabier Mendiguren: «Sufrierazten Didana Atera Zait Ipuin Bilduman»
Xabier Mendiguren Elizegik «Hamalau» ipuin bilduma kaleratzekotan da Elkar argitaletxean. Gazte beasaindarrak helduentzako beste liburu bat du, dagoeneko Susak berrargitaratu duena. Haur liburu eta antzerki lan franko ere badu idatzia.
ARGIA. Orain ane helduentzako liburu bakarra duzu argitaratuta. Liburu berri hau kaleratzeko prozesua azal ezazu.
X. MENDIGUREN. Ipuin hanek 1988-89an idatziak dira, baina ez nituen argitaratu ez nekielako oso ziur aurrerapausorik edo ezer berririk egin ote nuen. Iaz «Sei ipui amodiozko» agortzear zegoela eta berrargitaratu beharko zela esan zidatenean, pentsatzen hasi eta ipuin hauek bildu nituen. Zenbait laguni eman nizkion zer egin beharko nukeen galdetuz. Nahiko onak zirela eta argitaratzeko esan zidaten. Gehienak publikatuak dira. "Hemen" egunkarian eta "Txistu & Danbolin" aldizkarian ipuin laburrak eta «Hegats», «Plazara» eta "Susan", luzeak. Horietako zenbait inoiz publikatu gabeak dira eta inoiz liburu batean argitaratuko ote ziren ere kezka handiak nituen. Beharbada desegoki xamarrak, bortitzegiak direlako, baina azkenean nire aholkulariek animatu nindutelako plazaratu ditut. Lagun horiek merezi dutenez, bere izenak ipatuko ditut: Aingeru Epalza, Xabier Montoia etaJoxerra Beloki (ez kazetari ezaguna, baizik eta gazte donostiarra).
A. Nola egituratu dituzu hamalau ipuin hauek?
X.M. Liburuak bi zati ditu. Ez nekien nola antolatu. Konturatu nintzen batetik zazpi kontakizun labur itxuroso xamar gelditzen zitzaizkidala eta gero beste zazpi luzeagoak. Horrelaxe egituratu nuen, hasieran laburrak eta ondoren luzeak. Formalki hasierakoak oso lotuta daudela esan daiteke? kontatzeko modu berbera daukate, koherentzia badute. Oso denbora gutxian, segidan idatzita daude. Horregatik dute hainbesteko antza. Luzeak berriz, garai diferentetakoak dira eta independienteki sortuak. Badaude bi ("Ni naiz hura", eta "Binaka, gereziak bezala") exotikoak direnak, nolabaiteko ekialde urrun batean kokatuak. Besteen artean berriz, badira hirikoak eta badira baserri girokoak. Liburu honetako bizkar hezurra hiru ipuin luzeenak dira: "Larrutik", "Oporretako koadernoa" eta "Fetitxe".
A. Horiek izan al dira lan handiena eman dizutenak?
X.M. Ahalegin formal handiena horiexek eskatu didate. «Larrutik» euskal western bat da, deskribapenak eta gauza horiek saiatu naiz lantzen. "Oporretako koadernoa" estilo indirektoarekin jokatzeko ariketa da neurri batean, lehen pertsona urrun batekin egindako idazketa saio bat eta "Fetitxe" barren-barreneko erraietatik ateratako zerbait izan da. Ez du esan nahi derrigor gehiena eskatzen didatenek emaitz onena eman dutenik. Batzutan gauzak oso argi ikusten dituzunean azkar eta ondo ateratzen dira. Asko kostatzen bazaizu beharbada esan nahi du badaudela hor barne kontraesan batzuk eta ipuinak horiengatik ez duela funtzionatzen.
A. Zu bezalako gizon lasai batek gai oso gogorrak aukeratu ditu liburu honetarako.
X.M. Ez dakit, eskizofrenia ere aipatu dute. Lasaia naiz eta ipuin hauek bortitzak, zoroak dira. Baina ez da prozesu razionala izan. Psikologia klinikoa iruditzen zait literatur kritikoak izan dezakeen aberraziorik itsusiena dela. Saiakerarekin ez da parekatu behar. Ez nuen ezer esan nahi, burura etorri zaizkidan istorioak landu eta narratibazko emaitza batzuk izan ditu.
A. Hemengo giroak (politikoa, baserrikoa...) azaltzen saiatu zara.
X.M. Sortze prozesua nahiko inkontzientea da, edo subkontzientea. Amodioa gai eternoa da literaturan. Herri honen borroka eta horren inguruak ere ateratzen dira. Ez naiz joan horren bila, berez sufrierazten didana atera zait. Ideia politiko jakin batekin lanen bat idazten saiatu izandu naiz inoiz, baina ez zait atera. Idatzi ditut zenbait folio baina ez naute konbentzitu. Barruko kezken ispilua da liburua. Pertsonaren burua bakarra da, amodioa eta gerra gai eterno bezala lotuta doaz ipuinetan, lotuta doaz pertsonen grinekin, irrikiekin, bizinahi eta egonezinekin. Sentimenduak dira azken finean.
A. Nola ezkontzen idazle lana eta editoriala?
X.M. Egia esan nire lanean zer den afizio, zer ofizio eta zer bizio dana nahasita dago. Euskal Herrian editore-idazle-kritiko izate hau ez dago oso bereizita ere eta ez dut uste hori berez txarra denik. Behin Andu Lertxundik komentatzen zidan gure lana oso txarra dela norberak idazteko. Ez dakit nik txarra edo ona den, baina ez dut uste onena denik.
A. Argitaldari batean idazlanak hautatzen aritzen zara. Zure eskuetatik pasa diren idazleetatik zein aukeratuko zenuke?
X.M. Nahiago nuke sona handirik gabeko idazleak aipatu. Ahalegin handiagoa egin dut Aingeru Epalza (bere liburuak ez du oihartzun handirik izan zaila delako), Josu Unzueta durangarra eta aurki aterako den Arantxa Iturbe kazetari tolosarra (idazle polita eta publikatzera ausartzen ez zena) bezalakoak kaleratzen.
Joxemi Saizar
42-43

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakMENDIGUREN3
PertsonaiazMENDIGUREN3
EgileezSAIZAR2Kultura