«Palestinarrei garairik txarrenean negoziatzea egokitu zaie»

Arabiar eta israeliarren arteko gatazka dela eta, Askapena erakundeko kidea den Jesus Valenciari elkarrizketa.
Jesus Valencia, Askapenako kidea:
«Palestinarrei garairik txarrenean negoziatzea egokitu zaie»
Arabiar eta israeliarren arteko gatazkak dagoeneko bere bigarren rounda iragan duenean, aurrerapausoak ez direla handiegiak esan liteke. Edo, biltzeak berez duen baloreaz gain, ez dagoela aurrerapausorik. Bakoitzak berean dirau, eta israeliarrek inork baino gehiago. Prozesuaz eta Ekialde Erdiko arazoen gainean bere ikuspuntua azal diezagun, Jesus Valencia Askapena erakundeko kidearekin ihardun dugu solasean.
ARGIA. Bi bilabete iragan direnean ia, has gaitezen Madrileko Konferentziaren balorazioarekin.
JESUS VALENCIA. Lehenbizi, uste dut israeliar eta palestinarren irudia aldatu egin dela. Orain arte palestinarrak erasotzaile terroristak ziren eta israeliarrak erasotuak. Orain, konferentziak aldrebeseko joera ekarri du, eta benetako errealitatea erakutsi du: Israel erasotzaile modura agertarazi du eta palestinarrak erasotu modura. Emaitzen aldetik ez zen ezer lortu, ez bada ondoren agertu izan diren zailtasunak azaleratzea.
A. Zenbaitek aipatu izan du Israelek formalismoetan galdu nahi duela, ahalik eta denbora gehien irabazteko.
J.V.Orain arte behintzat forma edo azaleko kontu horiek negoziazioen alde garrantzitsua izan dira israeliarrentzat: negoziazioak binakakoak izatea, palestinarrak eta jordaniarrekin delegazio berean izatea... Azalekoak dira baina baita sakonekoak ere. Finean, palestinarrekin bakarka jarriz gero herri hezala ezagutzea bait da.
A. Zer deritzozu EEBBen jokaerari?
J-V. Israelekiko bere jokaera aldatu egin da. Israelek ez ohi dio petroliorik eman baina EEBBen segurtasun plataforma bat izan da Ekialde Erdian. Gaur egun, Golkoko gerraren ostean, EEBBek petrolioa lotuta dute, eta segurtasuna ia ere bai. Lehen EEBBek beharrezkoa zuten zona hartan gutxienez erabateko aliatu bat izatea baina orain mordoa dituzte. Orduan Israelek lehengo egoera berezi hura berreskuratu nahi du hala edo nola.
A. Israeliarrek, lehenago edo geroago, lurraldeak eta palestinarren autodeterrninazio kontuan amore eman beharko dutela dirudi...
J..V. Israelek ez zuen konferentziara joateko batere gogorik, Madrilera joatea inposatu egin zitzaion, eta berdin Washingtonera itzultzearekin. Alabaina, EEBBek oraindik begi onez ikuten dute Israel eta nere ustez, zenbait gauzatan amore emanez, israeliarrak bere burugogorkeriatik atera nahi izan dituzte. Israeldek ez zuen "lurrak bakearen truke", kontzeptupean joatea onartzen, eta azkenean EEBBek behartu egin zuten.
A. EEBBek israeliarrak begi onez ikusten dituztela diozu. Baina, izan al dute Israelen aldeko jokaerarik?
J.V. NBEko ebazpenetan, esaterako, sionismoa arrazismoarekin gonbaratzen duen ebazpena erretira erazi dute EEBBek. Eta hori Israelen aldeko jokua da. Palestinarrek bere osotasunean onartu behar izan dituzte NBEko ebazpenak, horrek ekarri dien kostu politiko handiarekin. Alde biek onartu behar izan zituzten ebazpenak bere osotasunean, baina orain alde bati komeni ez zaiona ezabatu egiten da eta kitto. Horrek desabantailan uzten ditu palestinarrak. Indar gutxiagorekin, beren aurka dauden ebazpenak onartu behar dituztelako baina, bestealde, zelanbait mesede egiten dietenak (sionismoa moduan) desagertu egiten direlako.
A. Gatazkaren beste aldera iraganda, arabiarrera, badirudi siriarrak palestinarrak baino jokaera gogorragoa azaltzen ari direla.
J.V.Hor arabiarren arteko buruzagitza arazoa ikusten dut. Beti izan dute arazo hori. Uneren batzuetan Iran aritu zen joko horretan, gero Irak... Siria Irakekin borrokatzen ari zen arabiarren arteko buruzagitza politikoa lortzeko. Eta EEBBekin horren modu deitoragarrian aliatu bazen, Irak bidetik kentzeko modu onena ikusi zuelako izan zen. Iraken suntsiketa eta gero, buruzagitza hutsunea geratu da, eta Siriak jakin daki berak bete dezakeela hutsune hori. Aldenik alde ari da. eta ez naiz gehiegi fidatzen Siriaren jokaeraz. Ez dakit argi eta garbi zeren bila ari diren.
Palestinarrena askoz ere jokabide koherenteagoa da, ikusi besterik ez dago Intifadarekin burutzen ari diren borroka tinko eta exenplugarria.
A. Eta Jordania?
J. V. Gaur egun palestinarren laguntzaile hutsak dira. Duela bizpabiru urte, esaterako, arazoaren ardatzetariko bat zen, palestinarretzat alternatiba gisa ikusten bait zitzaien. Baina Zizjordaniko lurraldeen erreibindikazioak alde batera utzi zituenetik, 1988an, palestinarren laguntzaile eta lagun gisa ikusten ditut.
A. Azti lanean sartuta, zer gertatuko da funtsezko arazoekin, hots, lurralde okupatuak eta palestinarren herri izaerarekin?
J.V.Printzipioen arrazoiekin esanez gero, israeldarrek amore eman beharko dutela uste dut. Baina errealitateari begira uste dut israeliarrek sasi autonomia edo antzekoarekin saiatuko direla, eta palestinarrak irtenbide mailakatuaren atzean abiatuko direla. Dena den, garaia norbaitentzat txarra baldin bada, Golkoko gerratik ahuldurik atera ziren palestinarrentzat da.
Xabier Letona
18-19

GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaPALESTINA
GaiezPolitikaNazioarteaGerra/IraulPalestina
PertsonaiazVALENCIA1
EgileezLETONA1Politika