«Susa», konkistarik gabeko Amerika

"Susa" aldizkarikoei elkarrizketa
Aldizkariarekin batera, Sarrionandiak itzulitako poema galego bilduma opari
«Susa», konkistarik gabeko Amerika
Kalean da Susa literatur aldizkariaren 27. zenbakia, Amerika duela gai monografikoa Eta azken aldian bezalexe, aldizkariak liburuki bat dakar opari gisan: «Poemas Naufragos», Joseba Sarrionandiak egindako itzulpen bilduma labur bat, hizkuntza bietan agertua Iñigo Aranbarri Susako kidearekin mintzatu gara argitalpenaren inguruan.
ARGIA. Gai monografikoa jarri diozue aldizkariaren azkeneko zenbakiari. Noizean behin halakorik egiteko ohitura hartu duzue, ez da ala?
SUSA. Tartean tartean zaleak gara gai bakarrari eusten, egia da. Susa Gernika, Susa Beltza eta Itzalpeko Ahotsak hura, kartzelako testuez osatu zen hura ditut gogoan. Amerikak eta datorren urteko ospakizunek derrigortu gaituzte ale hau ateratzera. Nola esan, zenbaki monografikoek badute erantzun puntualetik zerbait, nahi ta nahiez aurretik jarritako gaiaren inguruan aritzeak teorizazioa dakar askotan berarekin, jarrera bat, informazio elkartrukatzea. Beharrezko eta onuragarri zaiguna bestalde.
A. Zer nolako Amerika agertu nahi izan duzue ale honetan?
S. Nahi, gure Amerika. Agertu, badakigu zati txiki baino ez dela Susa 27 honetakoa. Baina osotasun bat ematen saiatu gara: Indigenismoa, negrotasuna, derrigorrezkoak diren erreferentziak, ezezagun zoragarriak, bertako hizkuntza guzietan egindako literatura, kantuak, saioa, poesia, narratiba... Dena jasotzen zuen Amerika nahi genuen. Asmo antologiko edo entziklopedistarik gabekoa ordea. Eta pertsonala, geure gustoen menpekoa.
Baina hankamotz geratu zaigu. Huts nabarmenak ditu. Materiale ugari geratu da kanpoan. Ezin kontinente bat berrogei orrialdetan kabitu.
A. José Martí-ren artikuluak protagonismo nabarmena dauka aldizkarian. Editorial baten tankeran, beharbada?
S. Neurri batean bai, zergatik ez. Martí astintzen hasi eta material ederrarekin egin genuen topo, bai poesian, bai artikuluetan. Eta artikuluetan bazen harrigarririk, Bego Montoriok osorik itzuli duen: "Gure Amerika" hau, esate baterako.
Martí moderno bat da hor ageri zaiguna, kritikoa oso gaitzekiko, gerora Ameriketako historian gertatuko ziren zenbait joera eta gertakariri aurrea hartu zion teorikoa. Eta ez da gaur goizeko testua. Ezagun du, estilo bera oso da indartsua, barrokoa, korapilatsua gure ohiturentzako. Ez da samurra irakurtzen. Ehun urte ditu. Konkistatzaileen bostehunen aurrean bada zertaz egin gogoeta Martírekin.
A. Beste opari bat ere badakar berriro Susak.
S Separata liburu bihurtu zaigu Amerikan. Joseba Sarrionandiak kartzelan itzulitako zenbait poema galego batu, jatorrizkoak aurkitu eta idazle bakoitzaren fitxa txiki bat daraman edizioa prestatu dugu, Koldo Izagirreren sarreraz. Elebiduna, galegoz eta euskaraz. Zortzi poeten lanak biltzen ditu, hamasei poema guztira.
"Poemas naufragos-Galegoz heldutako poemak» izenez bataiatu dugu. Eta neurri batean separata ez da hain aparteko gauza, galegoek naufragioez gain–Atlantikoan itotakoak galegoz mintzo dira–asko bait dakite Amerikaz. Ezinbestean bada ere.
Bada liburuska honetan ezusteko ederrik, Manoel Antonio bat kasu. Amado Carballorekin batera Sarriren poemetan agertzen dena. Sarrirekin batera mundu bat konpartitzen duena. Trintxerpen izan zen aurkezpena, Día das Letras Galegas egunean. Harrituta utzi ninduen hango giroak. Ez ziren gazteak bakarrik hara bildu zirenak. Galego euskalerriratuek erakutsi zuten kontzientzia maila ez da egunero ikusten den gauza.
A. Zein zailtasun dauka literatur aldizkari bat egiteak?
S. Zailtasunak, asko. Geure artean askotan aipatzen dugun zerbait da aldizkariaren edizioarena. Liburu bat baino lan handiagoak ematen ditu, dudarik gabe. Gaiak, jende guztia koordinatu, maketa, grafikoak... Eta alerik ale hobetu nahi izatea. Egundoko aldaketa izan da aldizkarien munduan oso denbora gutxian. Eta ez gurean bakarrik.
Guretzat, aldizkari literarioentzat bezala, argitalpen maiztasuna finkatzea da zailena. Urtero lau zenbaki berri egitea izango litzateke gure helburua, baina bi osatzera besterik ez gara iristen.
A. Aldizkariaren itxurarengatik aipamen txalogarriak izan dituzue, dotore ziagatik...
S. Bai, jendeak esku artean hartzen duenean dexente erreparatzen du horretan. Baina hori, berez datorren zerbait da.
Gehiago kezkatzen nau besteak, aldizkarien desagerketak, eta berriak ez sortzeak. Gu zahar geratu gara, zahartzaroak berarekin dakartzan bizio guztiak ditugu. Onerako eta txarrerako. Susa egurtuko duen aldizkaria behar da, jende berriak, gazteek sortua. Aldizkari literario kaineroa. Mundu bizia behar du izan aldizkariena, eztabaidarakoa, antiestatikoa. Baina zailtasun handiak ikusten ditut. Ez da erraza diru aldetik. Beharbada fanzine literarioa da formula. Ez dakit... Beharbada gu bakarrik gara behar hori ikusten dugunak. Eta hori litzateke okerrena.
Joxi Goikoetxea
48-49

GaiezKomunikabidPrentsaAldizkariakSusa
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaBesteak
EgileezGOIKOETXEA7Kultura