"Estatutoa garatzeko borondaterik ez da egon, ez dago eta ez da egongo"

Mario Fernandezekin elkarrizketan.
Mario Fernández, lehendakari-orde ohia
"Estatutoa garatzeko borondaterik ez da egon, ez dago eta ez da egongo"
Mario Fernández-ek, Garaikoetxearen gobernutik irten zenetik, politika alde batera uzteko erabakia hartu zuen, ondorioz, egun bulego eta Unibertsitate lanetan murgildurik dago. Bizkaiko Juntetxean EAko bozeramale izan arren, alderdi honetatik urrun sentitzen dela aitortu digu, alderdi honekiko urruntasuna behin eta berriro adierazten duelarik.
ARGIA.–Duela gutxi prentsan esan duzu egungo PNVn gustorago egongo zinatekeela; hau zer da: egungo PNVn atzoko PNVn baino gustorago zeundekela, edota egungo PNVn egungo EAn baino gustorago zeundekela?
Mario Fernández.–Inongo lekuan ez nagoenez ez dut hipotesi mailan erantzunik eman behar. Esan bezala, ez nago politika ekimenean murgildiruk eta asmorik ere ez dut. Hala ere, bestelaioa da Euzko Alderdi Jeltzalea azken sasoi honetan egiten ari den politikarekin egoki moldatuko nintzela esatea. Zentzu honetan esan nituen prentsak jaso zuena.
A.–Alabaina, egun Bizkaiko Juntetxean Euskó Alkartasunako junteroa zara.
M.F.–Egia esan ez, forma aldetik bai, baina bi urte pasatxo egin du ardura hori utzi nuenetik; alderdiak ordezkatze formal bat egitearen beharrik ez du sentitu baina badira bi urte Juntetxetik agertu ez naizenik.
A.' Eusko'-Alkartasunaren lekuaz ere mintzo izan zara. Euskal Herriko mapa politiko zatikatua kontutan izanik lekurik ikusten al diozu?
M.F.–Herri hau oso zaila da, eta areago abertzaletasunaren esparruan. Nabardura desberdinez, beren burua abertzaletzat duten lau alderdi bizi dira, hasi PNVtik HBraino. Nire aburuz, gehiengoa izateko bokazioa duten lau alderdi abertzaleentzako tokirik ez dago hemen, nahiz politikan zilegi den bokazio hori gabe politika egitea, Alemaniako alderdi liberalak egiten duen gisa. Egun eta Herriaren egoera kontutan izanik, joera erradikalagoekin tokirik bilatu nahi izateak gehiengorako bidea isten du, horregatik diot EAk bere bokazioa zein den aztertu behar duela, bi jarrera horiek zilegizkoak bait dira politikan.
A.–EAren bandazoek harritzen zaituzte?
M.F.–Egia esan behar badut bai. Logikoa da alderdi berria delako.
A.–Baina Euskal Herriko politikan oso zaildua dagoen jendeak zuzentzen du.
M.F.–Baina nik ditudan informazioei kasu egiten badiet gehien bat EAJtik ez da torren jendeaz osatua dago EA eta alderdi honek daraman bizitza laburra kontutan izanik berria dela esan daiteke, tendentzia sendoaz osaturik gabe, baina Ajuria Enea ko paktoa bezalako gai garrantzitsu batean goizeko hiruetako asanblada batean irten ala jarraitzeko erabakia hartzea da zur uzten nauena. Horrek kohesio eza izugarria adieratzen du eta ez da bandazo handiak jasateko garaia. Herriak ongi administratua izan dadin nahi du, ez ditu jarrera erradikalik nahi.
A.–EA aipatzen den bakoitzean dituen zailtasun ekonomikoek lotu egiten dutela, hau da, hainbat erabaki hartzeko orduan askatasun osoz ezin duela hartu aipatzen da, dituen zorren mehatxua hortxe duelako. Zer esan dezakezu honezaz?
M F.–Ez dut EAren finantzabide arazoak ezagutzen, baina arazo horien ondorioz jarrera erradikalagoak ezin izan dituela hartu galdetzen badidazu, arazo horiengatik ez balitz erradikalizazio hori zertan burutuko zen itxarongo nuke. Ez dakit finantza arazoak dituen ala ez.
A.–Lehen goizeko hiruetako asanblada batean paktotik irten ala ez erabaki zutela aipatu duzu; EAk, Ajuria Eneako paktearen gaiarekin eta autodeterminaziokoarekin ere, azken uneko erabakiak hartzeko ohitura hartu duela dirudi.
M.F.–Konesio ezak, lerro politiko zehatzik ez izateak du errua.
A.–Alderdi gaztea delako?
M.F.–Alderdi gazte izateak batu garrantzia. heldutasuna denboraren poderioz eskuratzen bait da, hau honela, horren ondorioz falta den lerro politiko zehatz horri EA bere garaian gobernuan ez sartzea gehitzen badiogu, nire eritziz oker handi bat izan zena, ia gainerako alderdi guztiak oso beligerante daude eta EAren jarrera zentzu honetan ulertu beharko litzateke.
A.–Zuk 'Tribana' aldizkariari zera adierazi zenion: 'desde el punto de vista económico hablar de autodeterminación o independencia no se sostiene, sería un retroceso, un salto al vacío que nuestra economía ni ninguna de este país podría aguantar'. Ados zaude honekin?
M.F.–Bai, baina zuzenketa txiki batekin. Ni azken sasoian esaten saiatu naizena eta egun pentsatzen dudana da autodeterminazio eskubidea ez dela independentzia kontzeptuarekin derrigorrez bat etortzen, nahiz autodeterminazio eskubidea indarrean jar daitekeen zentzu independentistaz ala ez. Bigarren baieztapena: egun eta hemen, ikuspegi ekonomiko soil batez independentzia nahi izatea hondamen huts bat litzateke, ikuspegi ekonomiko batez ez bait gara autosufizienteak.
A.–Egun ez du zentzurik auodeterminatutako herri batek politika aislazionistarik bultzatzea. ezta?
M F.–Besteek ez badizkiote oztopoak jartzen ez. Ez bait da gauza bera kolonializazioren ondorengo garaiko herriak autodeterminatzea edota egungo Europako herri batek eskubide honetaz baliatzea, dauden lotura ekonomikoak, ekonomi erabaki guneetan leudekeen errezeloak eta guzti horiek kontutan izanik Une honetan Herri hau ekonomia espainiar eta europarrari esker bizi da, eta Europako merkatuan lasaitasunez saldu baino muga eta oztopoz saldu behar balitz, ikuspegi ekonomiko batez inork ezingo luke baieztatu ekonomia horrek zutik iraungo lukeenik. Zera esango dizut, autodeterminazio eskubidea debatera eramateak soilik ekonomi erabakiguneetan errezeloak piztu ditu dagoeneko, hauek burutuko balira...
A.–Beste errezelo batzu sortu dira Madril inguruan.
M.F.– Egia esan, errezelo politikoak moldagarriagoak dira ekonomikoak baino. Politikan guztia da negoziagai, hitzarmenak eguneroko ogi dira. Baina ekonomian 'dolar bat baino kobardeagoa denik ez dago' esaten duen esaldiak gaurkotasuna du oraindik.
A.–Mario Fernández Garaikoetxea gobernuaren lehendakari-orde zenetik egundaino buratu den Estatutoaren garapena nola dakusa?
M.F.–Zailtasunez betea baina positiboa. Hasiera batean Estatutoaren garapena epe laburrago batean egingo zela pentsatzen genuen, baina esan beharra dago garatu den guztia autogobernu maila oso handiarekin egin dela, Estatutoaren testuan agertzen den handienarekin. Egungo euskal Instituzioen finantziabide eta erabakitzeko gaitasun politikoa Europako hainbat estatu federalen mailakoa dela baieztatu behar dut.
A.–Estatutoa berrikusiko zenuke?
M.F.–Gaur egun ez; batez ere, berriro enfrentamendua bat gertatuko zelako eta galdu egingo genuekeelako, eguago indarrekin betintzat.
A.–Baina oraindik konpetentzia garrantzitsuak transferitu gabe daude?
M.F.–Seguritate Sozialarena eta Erizantzaren garapen osoa, adibidez. Baina oro har positiboa da.
A.–Herri batek zein politika soziala egin dezake, adibide gisa Seguritate Soziala transferitu gabe baldin badauka?
M.F.–Seguritate Soziala izan gabe hainbat gai, ukiezinak dira, INEmekin gertatzen den bezalatsu. Tresna guztiak ez ditugula onartu behar da baina Kontzertu Ekonomikóek ematen duten gaitasunari esker gauza asko egin ahal izan da. Tresna gehiagorekin gauza gehiago egin zitekeen.
A.–PNVri Madril gehiago presionatuko balu etekin handiagoak aterako zituela kritikatzen zaio. Eztabaida hau ere zuk ezagutzen duzu.
M.F.–Tradizioa duen debatea da hori. Guri enfrentamendua bilatzen genuela leporatzen ziguten, eta ez genuela ezer aterako. Garai hartan egiten zen politita egin zitekeen bakarra zen, Estatutoa garatzen hasi ginenean ez zuten Madrilen Estatutoa betetzeko inolako asmorik eta enfrentamenduari esker lortu zen lortutakoa. Une honetan, Madrilgo gobernuan gehiengo absolutoa duen PSOE dagoenez ezin da pentsatu estrategia bera erabil daitekeenik, inguruneari egoki behar da eta enfrentamendu politikak ez luke oraingo politikak ematen duen baino etekin hobeagorik emango.
Sozialistek Madrilen gobernua eskuratu zutenean politika egiteko beste estrategia bati ekin nion, aldaketa nabarmen bat gertatu zelako; beste guztia aldatu denean erizpideaz edota estrategiaz ez aldatzea baino okerragorik ez dago.
A.–EAri buruz ari zara?
M.F.–EAri buruz ez, eritzi bat besterik ez da. PNVk legeladiari ekin zionean errezelo handiak zeuden sozialistekin mintzatzeko, garai hartako egunkariak hartzea besterik ez dago.
A.– Basagoitik, Hazienda Sailaren kontsellariak, Euskal Banku publikoa aldarrikatu du, moneta jartzeko indarrik ez lukeena baina beste edozein Banku zentralen gaitasuna lukeena. Posible al da hori?
M.F.–Epe motzera ez. Ez dago arrastorik ere ez. Gero zer gertatuko den ez dakit.
A.– Estatu espainiarra Europako Ekonomi Elkartean sartu denetik, subiranotasuna galdu duela aipatzen da. Ondorioz egungo Estatuto honek ez al du balio handiagorik galdu?
M.F.–Badakit EEEan Estatuak daudela eta ez errejio ekonomikoak–han izendatzen duten bezala–, eta borondate politikorik balego ez luke inongo oztoporik egon beharko Komunitate autonomoen presentzia ezagutzeko. Baina hemen Komunitate autonomoen konpetentziak murrizteko aukera guztiak probetxatzen dira, ez dut zalantzarik honezaz, lehen, orain eta gero, eskuineko, ezkerreko edo zentroko gobernu batez, beti gertatuko da hori.
A.–Baina borondate politikorik ez dago.
M.F.– Estatutoa garatzeko borondate politikorik ez da egon, ez dago eta ez da egongo. Une bakoitzean aukeratu beharko da zein politika aurrera eraman: enfrentamenduzkoa edo negoziaziozkoa konpetentziak lortu ahal izateko. Erreztasunik ez dago.
A.–Gertutik bizi izan duzan beste gaia BBVrena izan da. Gai honetan kalean isladatu dena boterea lortzeko borroka pertsonalak gertatu direla izan da. Horrezaz gain, bankua nola gidatu edota estrategia arazoak deudela uste duzu?
M.F.–Lehen arazoa Pedro Toledoren heriotzea da. Hau gertatu eta gero, bi bankuen elkartze egiturari eustea edota heriotze hori probetxatuz formula hori onena den ala ez onartzea jartzen da mahai geinean. Prentsara iritsi da gaia, kazetarien errua ez dena noski, baina gaiak beste tamaina hartu du. Honelako gai bat, Estatuko leten bankuaren arazo hau ezin da asteburu batean konpondu, sei-zazpi asteko epe logikoa behar du, baina hau Eguberrietan gertatzerakoan eta... itxura hori saldu da.
A.–Bankarien artean kontsentsura iristen ez denean Mariano Rubio Banco de España~ko gobernadoreak formula bat aurkeztu eta berehala lortzen da akordioa. Zer gertatu da?
M.F.–Mariano Rubio jaunaren erizpideetara makurtzeko erabakia hartua zegoen, hau istorio guztiaren alderdi negatiboena delarik; presio publikoa hain handia izan da irtenbide azkar bat eman nahi izan zaiola, konponbidea kanpotik etorri delarik.
A.–Garaile eta garaituak izan dira?
M.F.–Nik abokatu lanak egin ditut eta ez dut besterik ezagutzen. Juridiko kontuez gain, entrepresarenak eta, ez ditut ezagutzen.
A.–Mariano Rubio-k egin duen neurrian, Instituzio publiko baten ordezkari batek pribatu alorrean esku hartzea 'interbentzionismo'z har al daiteke?
M.F.–Esku har zezan eskatu egin zaio; beste kontua litzateke Banco de Españako gobernadore bezala erabakiren bat inposatu izan balu.
A.–Entzun izan da PNV Bilbao sektorearen aldekoa zela eta PSOE berriz, Vizcaya~koarena. Horrelako mugimen durik izan al da?
M.F.–Nire ardura juridikoetan ez dut esku hartze politikorik ikusi. Bestalde, kontraesanak sorizen dira zeren PSOEk Vizcaya bultzatzen badu, Madril partetik proposatu eta onartutakoa Bilbao-koen alde izan omen bait da. Ikuspegi juridikoetatik ez da horrelakorik gertatu.
A.–Eta ikusle bezala esku hartze politikorik edo interesik sematu duzu?
M.F.–Kontsellari independienteen izendapena kontutan hartzen badugu, ez dut uste horrelakorik gertatu denik, ez dut ikusi alderdien eskua.
IMANOL MURUA. XABIER LEKUONA.

BBV gaiaz mintzatzerakoan ez du mihi luzeegirik afera honetan esku artu duen abogatu honek.
Lehendakari orde izandako Fernandezek autodeterminazioaren debateak ekonomia guneak larritu dituela zihurtatzen du.
Garaikoetxearen gizona izandako honen ustez, egungo egoerak Madrilekin enfrentamenduzko politika baino hitzarmen politika egitea komeni da.
Mario Fernandez, lehendakari ordea, Bilboko bere bulegoan.
8-11

GaiezPolitikaEuskal HerrErakundeakJaurlaritza
GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakLegeakEstatutu
PertsonaiazFERNANDEZ10
EgileezMURUA2Politika
EgileezLEKUONA6Politika