"Onartezina zaie preso bat Parlamentu honetan egotea"

Angel Alcalde, Herri Batasunako diputatuari elkarrizketa

Angel Alcalde, Herri Batasunako diputatua
"Onartezina zaie preso bat Parlamentu honetan egotea"
Angel Alcalde 1943ko maiatzak 2an jaio zen Santurtzin. Bi alaba eta emaztearekin bizi zen gizon hau, 1988ko abuztuak 2an atxilotu zuten, 'colaboracio con banda armada' salaketapean . Datorren urteko otsailak 13an epaitua izan behar zuen eta fiskalak 8 urteteko gartzela zigorra eskatzen zuen. Erruduna den ala ez epaitu aurretik hala ere, 16 hilabete igaron ditu iada espetxean, pasa den ostiralak lean diputatu bilakatu eta kalera irten arte.
A.–Sarrera modura, nolakoa izan da zure gartzeleko esperientzIa?
Angel Alcalde. - 16 hile neramatzan gartzelan, atera naizen arte. Gartzeleratua izatea beti da txokea, hango bizimodua... imajinaezina da, egia esan. Gero ohitu egiten zara, errealitatearekin topo egiten duzu, hango lagunekin harremanak sakontzen dituzu, oso garrantzitsua da hori. Horrek bihurtzen du printzipioz trajedia bat izan daitekeen hori bizimodu eramangarri. Lan eta estutio dinamika ederra dago, mugimendu garrantzitsua dago bertan.
Arjeleko elkar hizketak pikutara joandakoan hasi ziren gartzeletako aldaketarik nabarmenenak, orduan ematen zaio hasiera sakabanaketari; honek huts egitean beste fase berri bati ekin zioten, derrigorrezko gradu inposaketari eta guztiok dira pertsona umilatzeko mekanismoak, pertsona suntsitzera zuzendutako armak.
A.–Zer suposatzen dute, politikoki, inposatzen zaizkizuen neurri hauek?
A.A.–Preso kolektiboak oso argi du hau. Gobernuari benetan interesatzen zaiona kolektiboaren barruan organizazioak markatzen duen dinamikarekin bat ez datorren talde handi bat dagoela jendeari sinestaraztea da. Baina ezinean dabil, orduan errekurtso bezala inposaketara jotzen du.
A.–Graduak aplikatzeak esan nahi lezake ez diotela espero zuten etekinik atera presoen sakabanaketari. Nola dago zuen artean graduen kontua, zer gerta daiteke, zein fase izan liteke hurrengoa?
A.A.–Kolektiboan konfidantza badugu, badakigu, jakin, errepresio fase berri bati ekin diezaioketela, graduen inposaketaren hurrengoari, inposaketak inposaketa, honekin ez bait dute inposatu dutena baizik lortu. Zaila da zein izan liteken asmatzea. la errekurtso guztiak, erabili dituzte, denak ez esateagatik, eta denak alferrik. Zentzu honetan galtzaileak berriro ere, haiek izan dira.
A.- Zer etorri zitzaizun burura enteratu zinean pistolero batzuk garbitu zutela, jakinik zu zinela ordezkoa?
A.A.– Oso esperientzia gogorra izan zen niretzat, gertatu orduko enteratu ginen ia. Gartzelan hamaiketarako itzaltzen dituzte argiak, ez ziren hamaika t'erdiak ere, batek patiotik alarma hotsa egin zuenean–ez zait sekula ahaztuko–irratia jartzeko esanaz. oso tono berezian bota zuen. Nik, momentu horretan, oso sentsazio arraroa sentitu zuen, ohetik salto egin, irratia jarri, eta nolabait presajiatutako hori entzun nuen. Denok imajina dezakegu ze nolako kolpea izan zen hori guretzat.
Gau lazgarria, benetan. Berehala jakin genuen Josu hil zela, Iñaki nahiko gaizki zegoela, eta bizirik irauteko esperantza gutxi zegoela. Argitzal artean komentatu genuen gertatutakoa. Ez zen oihu bakar bat ere entzun gartzelan.
A.–Ba al zenekien zu izango zinela ordezkoa?
A.A.–Niri burutik ere ez zitzaidan pasa komunikabideak ordezkoa ni izango nintzela esaten hasi ziren arte. Gero beste erremediorik ez zegoela ikusi nuen, joan beharko nuela. Gartzelan iskanbila handiak sortu ziren. Denak ematen zidaten morala, denek botatzen oihuak nere alde. Asko transmititzen zidatela konturatu nintzen, eta horrela asumitu nuen nere ardura. Era askotakoak ziren egiten zizkidaten komentarioak: "kongresura iristen zarenean, egin beharreko lehenengo gauza: esan inguratuta daudela, armak entrega ditzatela", baina hori anekdota modura, ni piska bat animatu nahian, broma modura.
A.–Atetatik irten bezain azkar, fotografo guztiak zure inguruan, HBko lagunak...
A.A.– Hango dinamika oso tentsoa da, lehenengo modulokoa batez ere. Han ez dago txantxetarako girorik, baina irteera oso espektakularra izan zen. Berez gartzela den hortatik, irteera den horretarainoko bidean, pasilu antzeko horretan, parada pare bat egin behar izan nuen, bertan bait dago txakurrada. Ni nekarten funtzionariei ni bertan geldi arazteko aginduak ematen zizkieten txakurrek, pelikula baten errodaia zirudien hark. Irteteko kasillara iristen ari nintzela, 20 metro baizik ez zirela falta, hantxe geratu arazi. Bertan kamarak, argiak, flaskak, esan dizudana, pelikula baten errodaia. Atera bezain pronto jendez inguratuta nengoen, oso lekuz kanpo sentitzen nuen neure burua, egoera ezin fuerteagoa zen, bost minutu ere ez ziren barruko lagunek despeditu nindutela, emozio handiko momentua hura. Ekidin ezina izan arren, emozioak harrapatu ninduen. Barrutik kanporako txokea handiegia izan zen.
A.– Madrila iritsi, eta hurrengo egunean hemiziklora. Zer sentitu zenuen bertara sartutakoan, egun bat baizik pasa ez zelarik lagunekin gartzelan zinela, zer sentitu zenuen eskilarak igotzerakoan?
A.A.– Kongresura iritsi eta pasiluetan ere, fotografoak barra-barra, denak erne. Abokatuarekin nengoen. Segurtasuneko batek barrura sartu gintuen barruan kredentzialak eskatu zizkigutelarik. Inpresoak betetzen ari ginela etengabe prentsa, fotografoak, kamarak. Non nintzen ere, jakin, ez nekien ia.
A.–Hurrengo pausea akatamentua.
A.A.–Bai, ni momentu oro eta tentsioak tentsio, konturatzen nintzen egoeraz. Ordurako, izan genitzakeen posibilitatetaz arituak ginen hizketan hara gindoazen hiruok, gehien imajinatzen genuen egoera geroztik errealitate bihurtu zena izan zen. Hau da, hiruok erantzun orduko kanpora ateratzera gonbidatuko gintuztela. Ia ziur ginen hori gertatuko zela. Itziarrek erantzun zuen lehenik, .por imperativo legal.., segidan ni hurreratu nintzen, Itziarrek keinu bat egin zidan, ez ote nuen entzun edo, nik ederki asko entzun nuen. Nik ez dakit zenbat denbora izan zen, jende askok komentatu dit. Felix Pons-en galdera entzun nuenean, nolabait, erantzun aurretik, inguruari begirada bota, eta egoeraren absurdoa transmititu nahi izan nuen. Lapsus bat izan zen. Absurdoa iruditzen zitzaidan egoera, ukatu egingo zigutela gure kongresurako inkorporazioa, guk bagenekien ukatuko zigutela. Ez du inongo logikarik, guztiz antidemokratikoa da, ehuneko ehun. Juristen eta abokatuen makina bat deklarazio ere izan da, horrek ez du lojikarik inon ere.
A.–Eta hurrengoa, eskilarak jeisten hasi, eta Felipe Gonzalezen parean gelditu. Pentsatuta zeneukaten aurrez aurre geratze hori?
A.A.–Ez, ez. Erabat inprobisatua izan zen. Egoerak horretara bultzatu ninduen. Gertatutakoa gogoratuz, Jon halaxe esanaz hurbildu zitzaion Feliperi: "Gonzalez jauna, azaldu iezaiozu zure gobernuari momentu honetan sortu den egoera arbitrario eta antidemokratikoa", hori sinpleki. Felipek, berriz, erantzun marmar artean, "denok bezala jabetu behar duzue, denok bezala jokatu behar duzue", gutxi gora behera, eta halako tono ironiko batean. Ez dakit ziur zer esan zuen Itziarrek, keinurik egin ote zuen, ez naiz momentu honetan gogoratzen.
A.–Nolatan zure begirada hori?
A.A.–Eskilerak mantso jeitsi nituela uste dut, aurrera begira beti. Pare parean lehenengoen artean Corcuera zegoela uste dut. Corcuera txikitatik ezagutzen dut. Lehenengo begirada Corcuerari bota niola uste dut, ondoren zeuden guztiekin jarraituz, Felipe Gonzalezen parera iritsi arte. Begirada nolakoa izan zen orain hain ezagun egin den argazkiak nahiko ongi azaltzen duela uste dut. Indignazioz begiratu nion. Sortu zeneko egoerak eta barruan daramazun inpotentziak azaldu arazi zidan espresioa baino ez zen.izan.
A.–Politikoki zer suposatuko luke preso bat diputatu izateak?
A.A.–Ez luke ezer deslejitimatuko, ezta inondik ere. Estatu espainolean ez da oraindik mamitu preso izandako bat konkresuan eserita egote hori. Ez da mamitu estatu espainoleko demokrazia ez delako demokrazia kontsolidatua. Eritzi publikoa ez dago horretara ohitua, iraragana oraindik buruan errotua du jendeak. Onartezina zaie preso bat Kongresu honetan egotea.
A.–Eta zein konklusioa ateratzen duzu hortik?
A.A.–Egia esan, konklusio batetara heltzea nahiko zaila da, guzti hau artifiziala da, demokrazia hau ere oso artifiziala da, maila guztitan ukatzen ditu legezko diren eskubideak. Gobernua eta hau osatzen duten polititoek errespontsabilitate latza dute, alde batetik etengabe ari bait dira demokraziaz hizketan, eta bestalde demokrazia batetan egin beharko litzatekeenaren justu kontrakoa egiten ari bait dira.
A.–Zer suposatzen du, konkretuki zuretzat eta beste preseentzat, HBk zuek jartzea zerrendetan?
A.A.–Kolektiboaren ideia oso argi dago Elkarrekin borrokatu behar dugunaz ziur gara. Leku berberera heltzen diren borroka mota diferenteak ditugu, HBrena, organizazioarena, organismo popularretan egin daitekeen borroka, denak dira konpatible eta beharrezkoak. Hori da gure ideia.
A.–Medioetan komentatzen eta nabarmentzen ari da HB dela, ETA dela presoak alde batera uzten dituztenak, presoak bertan behera uzten dituztenak, nola ikusten da hau, zer suposatzen du ikuspegi honetatik HB izatea bere zerrendetan presoak kontutan hartzen dituena?
A.A.–Bi gara zerrendetan gaudenak, Gotzon Zabaleta eta biok. Hitz hau erabiltzea gehiegi gustatzen ez zaidan arren, esan daiteke harro sentitzen garela; sakonean harro sentitzen gara aspektu politikoa aurrera ateratzeko gu kontutan hartzen gaituztelako. Preso guztiak orokorrean, guztien ordezkari bezala ikusten nautela iruditzen zait, haiek ere.oso harro sentitzen dira.
Eta logikoki haien ordezkari izateak, errespontsabilitate handia sortarazten dizu, haiek ahalik eta ondoen ordezkatzearena, hain zuzen ere. 0so ardura zaila da, dena ongi egin nahi duzu, bazter guztietara heldu nahi duzu oso denboraldi laburrean.
A.–HBren Iniziatiba negoziazioa astintzea, bultzatzea izanik, nola ikusten duzue politika hau, ze bide erabili behar duzue bultzada hori gerta dadin?
A.A.–Guk argi duguna zera da, HBk izan dituen instituzioetan parte hartzeko iniziatiba guztiak bultzatu behar ditugula, Gobernuaren eta ETAren arteko negoziazio bati begira, eta horretan oinarrituz, noski. Gure helburuak lortu ahal izateko etapa berri baten hasiera denez gero, funtsezkoa dugu. Beraz potentziatuko ditugu barrutik, HBk hartu dituen iniziatiba guztiak, printzipioz puntualki parte hartzeko instituzioetan, bai Euskadiko instituziotan nola estatu espainolekoetan edota beste forotan. Aurrera egin dezagun interesgarri izan liteke. Argeleko konbertsazioei berriro ere ekiteko ezinbestekoa dela deritzogu.
A.–Nola ikusten da gartzelan paktua, beste partiduek hartu duten postura?
A.A.–Gai honi buelta asko ematen zaio gartzelan. Ajuria Eneako paktua edo dena delakoa, kezkagarria iruditzen zaigu. Ez da, gure ustez, HBren kontra doan paktu soila, ETA eta gobernuaren arteko negoziaketaren aurkako paktua dela iruditzen zaigu, arazorik konponduko ez duen paktua, negatiboa. Euskadik aurrera egin dezan nahi badugu, orain arte egin dituzten planteamentuak deuseztu beharko lirateke. PNVk guzti hau alda dezakela uste dugu, herrian daukagun enfrentamentu hau baretu dezake, paper inportantea jokatu, Argeleko konbertsazioak bultzatzen ahaleginduko balitz, esate baterako, eta inongo oztoporik jarri ez. Jasaten dugun inpas politiko hori haustea bakarrik falta zaie, erabaki argi batetara heltzea.
A.–Astelehena egun klabea izango da, orduan erabakiko bait da, diputatu bezala jarraitzen duzun. Erabakirik ba al dago hartuta horren inguruan?
A.A.–Ez. Niri dagokidanez HBren esanetara nago, eta horren arabera herriaren esanetara, beraz hartzen den erabaki politikoa onetsi egingo dut.
A.–Esan izan da espainiar justizia errekurtso eskasekoa dela, oso motel dabilela. Zure suplikatorioa aldiz, oso azkar doa,
A.A.–Epaitua izan aurretik gartzeleratua izateak, lehen graduko preso kontsideratzean, preso arriskutsutzat izateak, kontraesan handia erakusten du. Estamentu guztietatik esaten da zintzilik dauden arazoak hilebeteak, urteak egoten direla konpontzeko zain, eta orain, nire kasuaren aurrean, sekula gertatu ez dena gertatzen ari da. Orain dituzten presak gauza asko argitzen ditu.
X. LETONA B. ARTOLA

Angel Alcalde, HBko diputatu bizkaitarra.

"PNVk guzti hau alda dezake, herrian daukagun enfrentamentu hau baretu dezake, Arjelgo konbertsazioak bultzatzen ahaleginduko balitz esate baterako, eta inongo oztoporik jarri ez".

Angel Alcalderen ustez, presoon kontra ia errekurtso guztiak erabili dituzte, eta denak alferrik izan omen dira.

"Leku berberera heltzen diren borroka mota diferenteak ditugu, Hbrena, organizazioarena, organismo popularretan egin daitekeen borroka, denak dira konpatible eta beharrezkoak".
8-11

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakHB
GaiezPolitikaEuskal HerrErakundeakDiputazioak
PertsonaiazALCALDE1
EgileezLETONA1Politika
EgileezARTOLA3Politika