Koldo Zuazo: "Hizkuntzan ere oztopo nagusia Euskal Herria banatzen duten mugetan dago‘’

Koldo Zuazo, filologia irakasleari elkarrizketa

"EUSKARAREN BATASUNA" TESIAZ EUSKALKIEN EGOERA MAMITU
Koldo Zuazo: "Hizkuntzan ere oztopo nagusia Euskal Herria banatzen duten mugetan dago''
Filologia ikasketak burutu eta egun irakasle gisa ari da Koldo Zuaso eibartarra, Gasteizko UPVn. Oraintsu kaleratu du liburu mardul eta mamitsua, "Euskararen Batasuna'', 1987an bere dotoragutza tesiarako moldatua, euskara eta euskalkiak gaia sakonki jorratzen duena.
ARGIA. - Zergatik horren bero orain batua eta euskalkien gaia?
K.ZUAZO.–Hara, duela 12-15 urte batua bai ala ez zen gure artean eztabaidatzen zena. Orain, ostera, beste batzuk dira gure buruhausteak: zein izango ote da euskalkien geroa? Galtzen utzi behar ote ditugu ala ba ote dute lekurik euskal gizartean? Eta azken honi baiezkoa ematekotan, beste hauei ere beharko genieke aurre egin: noiz erabili batua eta noiz euskalkiak? Euskalki guztiak ala bakar batzu bultzatu?... Hauexek dira epe laburrera askatu beharko ditugun korapiloak.
A.–Zeure liburuan garrantzi handia ematen diozu Euskal Herriaren zatiketari. Azal iezaiguzu hori.
K.Z.–Hizkuntzari kanpotik datorkion arazoa litzateke hau. Euskal Herria politikoki guztiz zatituta dago: Hegoaldea-lparraldea batetik, Nafarroa-Euskal Komunitate Autonomoa bigarrenik eta Lapurdi-Nafarroa Behera-Zuberoa hirugarrenik. Zatiketa honen eragina ezin nabarmenagoa da eta, ondorioz, lehenago gara bizkaitar, zuberotar, nafar... euskaldun baino. Aurretik jarri ohi dugu maiz gure euskalkia edo euskaratxoa euskara baino. Eta hau, jakina, oso kaltegarria da eta, luzera begira, euskara heriotz bidean jarri dezake gainera.
A.–Kanpotik datorkion arazoaz mintzatu zara. Eta barrukoei dagokionez?
K.Z.–Euskalki bakoitzaren apartekotasunak harrotzeko eta puzteko joera erakutsi dugu sarritan. Eta horrela, bistan denez, gero eta aldenduago eta urrunago jarriko gara gainontzeko euskaldunengandik. Euskalkiak erabiltzerakoan, hortaz, euskara bere osotasunean izan behar dugu begien aurrean. Eta, bigarrenik, euskalki jakin bakoitzean hedatuen dauden ezaugarriei eman beharko zaie lehentasuna.
A.–Eta zergatik euskalkien arteko lehia hori?
K.Z.–Batere zalantza gabe, Hegoaldea eta Iparraldea banatzen duen muga dugu hizkuntzan ere oztopo nagusia. Gu gaztelaniaren eta haiek frantsesaren morroi Bara sarri askotan, horretaz jabetzen ez baga ere. Ondorioz, gero eta urrunago gabiltza batzuk besteengandik. Elkarren arteko harremanak sendotzea eta erabakiak hartzerakoan Euskal Herri osoari begiratzea, izan beharko dira, beraz, gure ardura nagusiak.
A.–Zein euskalkik sortzen ditu istilurik bizirik?
K.Z.–Bizkaiera eta zubererarekin buruhauste-iturri oparoak izan ditugu eta ditugu. Biak dira bazter euskalkiak eta, hortaz, itxura berezi samarra dute gainerako euskaldunentzat. Biak dira, bestalde, literatur tradizio aberatsaren jabe eta bizkaierari dagokionez bada oraindik hirugarren arrazoi bat, arrazoi indartsua bat: euskaldun kopuru haziak berba egiten duela euskalki honetan eta gaur egungo euskal kulturgintzan partaidetza zabala dutela bertoko hiztunek.
A.–Eta Nafarroa aldean, ze berri da?
K.Z.–Azken bolada honetan badirudi Nafarroa Garaian ere, euren euskalkienganako atxikimendua pizten ari dela. Baina badira hemen aintzakotzat hartu beharreko gertaera zenbait: oso nabaria da Nafarroa Garaiaren izaera hizkuntzaz den bezainbatean. Zaraitzun edo Luzaiden hasi, Ultzama eta Baztan zeharkatu eta Honarrabia, Leitza edo Olaztiraino bada ezberdintasun ugari eta sakonik natarrera batez mintzatu ahal izateko. Nafarroako garaiko hizkerak, bigarrenik, ia arautu gabe daude eta literatur tradizioa ere urria da. Dena den, goizegi da erabaki bat hartzeko. Ezabaida, elkarrizketa eta azterketa da orain bultzatu behar dena.
XABIER LETONA
51

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakBesteak
GaiezHizkuntzaEuskaraBesteak
PertsonaiazUAZO1
EgileezLETONA1Hizkuntza