"Nafarroako gobernua egoera ulertzen saiatzen ari da"

Iñaki Cabases, Nafarroako EAko parlamentariari elkarrizketa

Iñaki Cabases, Nafarroako EAko parlamentaria
"Nafarroako gobernua egoera ulertzen saiatzen ari da"
Hogeitamasei urtetako iruñear hau PNVren eskutik murgildu zen Nafarroako politikagintzan. Abokatua, etena suertatu eman baino lehen PNVko Nafarroako Kontseilu Orokorrareko lehendakari, Euskadi Buru Batzarreko ohia eta egun Eusko Alkartasunako Batzorde Nazionaleko kidea. Iñaki Cabases foru parlamentariak Gaztelu Enparantzan duen egoitzean hartu gaitu.
ARGIA.–Orain gutxi Iruñean, alderdi abertzale gehienek deituriko manifestaldi baterakoi bat burutu da. Komunitate autonomoan berriz, nekez ikus ditzakegu honelako deialdirik. Zer irudipen sortarazten dizu honek?
Iñaki Cabases.– Euskarak Nafarroan baterakoitasun erizpideei eusten die oraindik, batez ere, hemen euskararen egoera juridikoa desberdina delako. Dugun 'euskararen legea'k ez ditu, eskualde batetan ezik, koofizialitatea nahiz pertsonen eskubide linguistikorik onartzen; beraz, ondorio gisa koofizialitate hau onartuta ala ez onartuta egoteak euskararekiko jarraitzen den politikaren aurka aglutinatzaile bat sortzeko aukera gehiago ematen du.
Horregatik suertatzen dira honelako deialdiak, baina Komunitatean ere suerta daitezkeela uste dut. Baina Herri Batasunak duen arazoa instituzioetara ez hurbiltzearena da, ez duenari gehiengoa eskaintzeko aukera ematen bait dio. Jarrera honek, Nafarroan nahiz Komunitatean–euskararen esparruan–abertzale eta inolako euskararekiko sentsibilitaterik duten alderdie ematen die protagonismoa.
A.– Beraz, zure eritziz, instituzioetara ez agertzearekin Herri Batasuna baldintzatzen ari da Nafarroako politika.
I.C.–Baldintzatu baino ustezko gehiengo bat erraztatzen du. Alderdi sozialista, Herri Batasuna eta gurekin gehiengo absolutu bat erdietsiko genukeen eta 'euskararen lege'aren zentzua egungo baino euskaldunagoa litzateke. Baina eskuinaren botuak behar zirenez, eskua sartu zuen eta dugun legea honelakoxea da. Bere estrategia politikoa da eta berariek neurtu beharko dute guztia. Gure eritziz oker dabiltza.
A.– Nolatan diozu abertzaleen eta PSOEren arteko gehiengoa?
I.C.–Hori diot batez ere lege-proiektua aurkezten zuena PSOE zelako eta 20 parlamentari zituelako, HBk 6 eta guk 3.
A.–Garai hauetan PSOEk abertzaleon eskakizunen kontra daraman politikarekin abertzaleon planteamenduak onartzeko prest dagoela uste duzu?
I.C.–Alderdi sozialistak bere burua behartua ikusiko zuen gure zenbait planteamendu abertzale onartzeko, eta HBk ere defendatuko lituzkeenak legea aurrera aterako litzateekela ziurtaturik balu.
A.–Orain arte PSOEk erakutsi duenaz fidatzen zarela dirudi, baina errealitatea hortxe dago: ikastola txikien egoera ia ilegaltasun hutsean, egoera ekonomikoa miseria gorrian delarik.
I.C.–Zentzu horretan egoera nafarra hobeagotu egin da. PSOE, den guztiarekin, ez da eskuin aldekoa. Alderdi hau agerian uzten ari dena boterean egoteagatik edozer gauza egiteko prest dagoela da. Eta hori probetxatu edo zerbait lortzen saiatu gara aurreko legislaturan. Gure botuak erabilgarri dituen neurrian PSOEri etekinak lortzen salatu gara; honela, Nafarroako ikastoletako ikasleen %9Oa ikastola legal eta subentzionatuetan dago. Hori bai irakaskuntza pribatuaren esparruan, ez bait da gehiengorik izan kontrakoa gertatzeko.
Ikastola txikiei dagokienez, hor ere Herri Batasunaren jarrera aztertu behar da: elebidun ziren zenbait ikastetxera batu nabi zituen ikastola txiki batzu eta gure eritziz, horrek min handia egin du, adibidez Leitzan, Huarten, Etxarri Aranatzen...
A.–Aurreko galderan aipatu bezalatsu, Nafarroan ere, gobernuan dagoen PSOEk geroz eta eraso handiagoak gauzatzen dizkio esparru abertzaleari. Zu berriz baikertasunez mintzo zara alderdi sozialista horrezaz, Herri Batasunaren jarrera kontrajartzen duzularik behin eta berriro. Argitu zenuke hori?
I.C.–Ikuspegi politiko batetik aztertuz, PSOE orain hamar urte baino okerrago dago, eskuin aldeago. Lasai-lasai Del Burgoren izan zitekeen mezu politiko batez ari da. Baina guk linguistika kontutan oso pragmatikoak izan behar dugu, hau da, orain asko euskara galdu zen eskualdeetan koofizialitatea onartzen ez den bitartean euskara ez dela salbatuko pentsatzea ez da jarrera zuzena, are gehiago Nafarroan gobernu abertzalea ez dagoela eta epe ertain batetan ez dela egongo jakinik. Horregatik oso errealistak garelako, ikastoletan euskararen irakaskuntza bermatzea da lehentasuna eta gero, euskara eskola publikoetan ezartzea, Administralgoan... oso positiboa iruditzen zaigu, egun sentsiblea ez den jendearengan euskarak galdu duen erakargarritasun hon berreskura dezan.
Horregatik gobernuaren politikari ez diot baiezkorik ematen, baizik eta Nafarroako gobernua egungo egoera ulertzen saiatzen ari dela baloratzen dut, nahiz eta eguneroko akuilua ziztatzen egon behar dugun, guztia hutsaren ezkerrean gel ez dadin.
A.–Nafarroako hitzarmena sinatu dute eta Eusko Alkartasuna desmarkatu egin zen. Zein helburu zituen hitzarmenak EArentzat?
I.C.– Guzti hori muntaia bat izan zen, Urralbururen hanka-sartzea estaltzeko muntaia bat. Kanpaina guztia aurrerakako ihesaldi bat da, itxurak edukinak baino garrantzi handiagoa izan duelarik. Dagoeneko inork ez daki zertan den hitzarmen hori eta ez du herritarrengan inolako eraginik eduki, biolentziaren aurka zegoenak berdin jarraitzen duelako eta alde zegoenak asumitu eta horren alde ekiten duelako. Sustrai politikoak dituen honelako arazo bat ezin da kanpaina elektoral baten bidez konpondu nahiz eta oso ongi muntaturik izan.
A.- Eta ezin daiteke azterketa bera egin Gasteizen eta Madrilen sinatutakoez?
I.C.- Nafarrokoan ez zegoen inolako edukin politikorik, beraz politikoki ez zuen ezertarako balio. Gasteizkoak berriz, arazo politiko batetan faktore politiko bat ezartzen zuen eta hitzarmen honetan gure aportazioa izan zen baliotsuena, zeren Estatutoa ezereztatzen duen Estaduaren legislazio osoaren berrikuspena planteatzen bait genuen, guztia konpontzeko edota Estatutoaren erreformari ekiteko.
Hori mahai bazterrean gelditzen ari den neurrian, hitzarmen hau porrot egin ari da. Madrilekoa Gasteizkoaren errebalidazioa izan da, eta gure ustez han euskal alderdiek erabakitakoa bete behar zuten.
A.–Zerk bultzatu zion Eusko Alkartasunari Iñaxio Oliverik goizaldean Ajuria-enea bertan behera uzteko?
I.C.–Guk baldintza batzu ipini genituen eta funtsezkoenak, hau da, Estatutoaren garapena berrikusiko lukeen batzorde baten sortzea eta, bestea, Ertzantzaren konpetentziena, ez ziren inondik agertzen. Beranduago, Lehendakariak dei bat egin zigun eta guk proposaturikoa onartu. Egun hori ez da bete, eta porrota nabari da, gainera mesfidantza handiak sortu ditu eta aurrerantzean EAk oso astiro aztertuko ditu Gasteizko hitzarmena sinatu zuten alderdi horien proposamenak.
A.–Garai haietan egin ziren azterketetatik, bata PNVk eta PSOEk EA erabili egin zutela da, azken hau bankaren eta abarren bidez presism natua izan zelarik, PNVren eta PSOEren iniziatibei 'segidismoa' egitera behartu zegoela alegia.
I.C.–Guk gure planteamentuak egiterakoan zintzo jokatu genuen baina arazoa ez da hori, Herri Batasuna bere burua isolatzen ari dela baizik. Beste alderdiok ez gara horren bila joan baina berak horrela jokatzen du, eta ondorioz ikuspegi politikoa galtzen ari da. Honela, bere jarrera eta estrategia beste alderdiak erasotzean datzate, eta bereziki, abertzaletasun praktikoa darabilen EA bezalakoak.
A.– Ekonomia alorrari helduz, desertizazioaz mintzo da, Europaren ardatzez ere bai; zure eritziz Leitzarandik barna egin nahi den autubia komunikabide eskasen irtenbidea izan al daiteke?
I.C.–Abertzaletasunaren lorpen politiko garrantzitsu bat da autobia. Betidanik gainontzeko Euskal Herriarekin lotzeko komunikabideak eskatu dugunok geu izan gara. Behar beharrezkoa da zeren bestela isolatua gelditzen ari bait da Nafarroa.
A.–Euskal Herriko sektore handi bat agertu da proiektu honen kontra.
I.C.–Beno, nik ez dut uste hain sektore handia denik. zeren nik autobiaren kontrako koordinakundeak antolaturiko mahai-inguru batetan izan naiz eta hogeitamarren bat joanen ziren.
A.–Egin diren manifestaldi eta mahai-inguru gehienek bestelako erantzuna izan dute ere bai, eta ekologistak ere komunikabide hoNea. goen alde agertu dira beti.
I.C.–Horren alde egon daitezke baina esan behar da nola. Ni harritzen nauena ekologistek Araxeseko alternatiba proposatzea da, egin diren azterketa guztietan ingurunearekiko eragina larriagoa litzatekeela erakusten denean. Iruditzen zait gaia ez dela zehatz-mehatz aztertu, garbi dago autobia bat egiterakoan sarraskirik egiten dela, baina beharrezkoa dela ere garbi egon behar du. Guk uste dugu erabakitako aukera kalte eta oker gutxiena egingo duena dela.
A.–Nik dakidala, Errepideetako Sare Orokorra hobeagotzea eskatzen da, Araxeseko errepidea, Belatekoa, Altsasukoa... trena, garraio publikoak... komunikabideek orokorki kalitate bat lor dezaten.
I.C.–Bai eta hiritarrak helikopteroz mugituko balira hobeto. Araxes luzatu eta zuzen egitea autobia baino garestiagoa da eta irtenbide errealak behar dira, beste aitzakiek proiektua atzeratzea bilatzen dute.
A.– ETAk bere borroka politiko~militarra defendetzen du, gobernu espainiarra erakunde horren kontrako neurriak hartzen ari da, tentsio honen erdian negoziaketa politikorik suerta al daiteke?
I.C.–ETAk ezin du alderdion ordezkaritza politikoa hartu. Hori ez genioke inongo ejerzitoari onartuko, beraz, presoen kaleratzea, armak uztea eta abar negoziatu beharko da eta zerotik hasi eta kitto. Honetan oso garbi mintzo gara.
A.–Hamar urte dira Hego Euskal Herrisk konstituzio espainiarrari ezetza eman ziola; autodeterminazio eskubidea abertzaleek behin eta be. rriro aldarrikatzen dute baina ezin lortu. Ez al du konstituzio horrek trabarik egiten?
I.C.–Noski baietz, baina hala ere, nik dakidala eskubide hori zentzuz defendatzen duen bakarra Eusko Alkartasuna da. HB ez doa instituzioetara, PNV hipotekatua dago eta Euskadiko Ezkerrak baiezkoa eman dio Konsituzioari; gu gara kontsekuente bakarrak.
A.–Eusko Alkartasuna independentziaren aldeko alderdia da?
I.C.–Eusko Alkartasunak ez dio independentziari uko egingo baina kontzeptu hori egungo egoerara egokitu behar da. Herri baten autogobernuaren eta errekonozimendu linguistikoaren eskubidearen aldeko, eta estaduen esparruaren presentziaren aldekoa dugu Eusko Alkartasuna. Hori da gure helburua.
A.– Zein helburuz joan zineten Parlamentu europarrera eta zein helburaz prestatuko duzue ekainean ospatuko diren hauteskundeetarako kanpaina?
I.C.–Batez ere Euskal Herriko mezua zabaltzera, gure nortasun politikoa eta Europako estaduen konstituzioarekiko gure eritzia ezagutaraztera; hori da oso azaletik Carlos Garaikoetxea egiten ari dena. Aurten egingo direnetara helburu berarekin goaz, oraindik asko egiteko dago eta.
Esquerra Republicana de Catalunya eta Galizako Partido Nacionalistarekin batera joango gara eta aurten talde parlamentario bat osatzeko asmotan gara, ez Arco Iris-ekin gaizki gaudelako, baizik eta Herrien Europa planteamentu politikotzat duen talde batek hobeto lan egin dezakeelako.
INAKI ZUBIONDO
Iñaki Cabases, EAren eskutik Naforroako Foru parlamentaria.
13-15

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEA
PertsonaiazCABASES1
EgileezUBIONDO1Politika

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakTalde armatETABesteak
PertsonaiazGISASOLA1
EgileezUBIONDO1Politika