Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
ostirala 2024ko apirilaren 19an
Manuel Maria Poeta Galegoa Bilbon: Oroimina Da Bidea
Idazle ahaldun eta oparoa da Manuel Maria: hogeita hamar poesi liburu, zenbait narrazio, antzerki eta saiakera, Literaturaren arlo denak urratu ditu, eta sona haundia lortu dute honen lan batzuk: "Barriga Verde" antzerkiaren liburuak 3 edizio izan ditu, 15.000 ale saldu dira, eta agortuta dago orain.
Behin Aresti ezagutu zuelarik, euskaldunen eta galegoen arteko ezinikusiaz bere kezka agertu zion, eta hori gainditzen saiatuko zirela egin zuten promesa lagun biek: hiru soneto idatzi zituen Arestik horren grinaz, eta «cantiga» estiloko bertso batzu Manuel Mariak, eta Barakaldon Santiago egunean (Galiziaren Aberri Egunean) argitaratu zituzten. Azken abendu honetan, berriz, Arestiri omenaldia egin zion Barakaldoko «Rosalia de Castro» elkarteak, eta horrexek ekarri zuen berriro Manuel Maria Euskal Herrira.
Poesiaz mintzatzea maite du, eta galiziar poesiaren bilakaera horrela ikusten du berak:
Rosalia de Castro aurkitzen da galiziar poesia modernoaren iturburuan. Berarengan aurki daitezke mende honetako poesia lerratzen duten hiru ildo nagusiak: poesia abertzalea, poesia hiritarra deituko nukeena, eta poesia paisajistikoa.
Lehena, poesia abertzalea, Galiziaren defentsa bizi-bizia egiten duena, sarritan Espainiari edo Gaztelari kontrajarria, Rosaliarengan aurkitzen dugu, gero-Pondal poetarengan; bide horretan lerratzen dira gero Cabanillas bat, eta oraintsu Dario Xuan Cabana.
Poesia hiritarra deituan, Celso Emilio Ferreiro dugu adierazgarriena.
Oraintsuago, «Poemas pra construir unha patria», 1977koan, hizkuntzaren apurketa burutzen ahalegindu nintzen. «Os poemas labarada estrecida», 1980.ekoan,eta ondorengo liburuetan, nostalgiara eta oroiminera itzultzen den poesia lantzen dut.
Hirugarren lerro nagusia poesia paisajistikoarena da; ikaragarrizko indarra du paisaiak galiziar poesian: pertsona eta lurra bat egiten dira; sarritan sujerentzia ilunen bidez azaltzen da lurmina. Rosaliak hasi eta Pondal, Noriega, Novaneira bezalako poetek jarraitzen dute bide hau. Azken honen liburu bat, "Os Eidos", 1955ekoa, oso adierazgarria da zentzu honetan.
Urte beretik aurrera, poesi lehiaketa inportanteak ematen dira Galizian, eta sari horien inguruan eman dira ezagutzera zenbait poeta gazte. Belaunaldi berria bide dator poesiara. Lirismoaren berreskuratzea ezaugarritzat duena. Agian poesia paisajistikoa deitu dugunaren jarraipena ere ematen du.
Nire ustez, talderik inportanteena. La Coruñakoa litzateke: Seoane, Xulio Bexar, Fernan Belo, Pilar Pallares, Cesareo Sanchez, Manolo Rivas.. dira izen batzuk; talde homogeneoa. Iiburu kolektiboak ere argitaratzen dituena, adibidez. "De amor e desamor" obra...
Vigon beste talde bat dago (Victor Baqueiro, Vilanova...), baina sakabanatuago aurkitzen dira.
Lehena da Xuntak babesten duena, eta beraz ofiziala, baina jakin behar duzue Akademia Galegoa ez dela Hizkuntz Akademia, Kultur erakundea baizik, eta bertan ez dago idazle galego inportanterik. Bigarrena, aldiz, galizierazko irakasleek bultzatua du, eta zenbait idazlek berea egiten duena. Eta hirugarrena, AGAL taldekoa edo «berrintegrazionismoa», portugesarekin hurbilketa proposatzen duena, zenbait ikasle, irakasle eta idazlek ere onartzen duena.
Pentsa ezazu galizieraz dugun astekari bakarrena, «A nosa terra», askatasuna ematen zaiola idazle bakoitzari arau batzuk edo besteak erabiltzeko. Baina horregatik hain zuzen, Xuntak ez dio subentziorik ematen.
"Crucei o Gran Bilbao ou Gran Babel
coa lembranza viva coma brasa
dunha maxica verba inextingible
de Gabriel Aresti Segurola...".
"O camiño é unha nostalxa" liburuan, noizbait Bilbotik iragan zen arrastoa irakurri duzu poema batetan, eta berton izandako adiskidetasun baten froga. Beste poemen tituluetan–Caracas, Bretaña, Cataluña, Suiza–diaspora baten arrastoak, eta nostalgia bat - Lisboa–, galegoentzat beti erreferentzia den ziutatearen izena.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Jon Azkune Torres
#2
#3
El Salto
|
Raquel Andrés Durà
#4
Josune Azurmendi
#5
Txema Landa Aizkorbe
Azkenak
2024-04-21
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"
Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]
2024-04-21
Iker Iraola Arretxe
Gipuzkoa: Biren arteko jokoa
Eguneraketa berriak daude