Jon Casenave ordu alferren segidan

Jon Casenaverekin elkarrizketan.
Poema-liburu berria argitaratu du asteotan,
Jon Casenave ordu alferren segidan
Iparraldean Jon Casenave dugu idazle gazteetan originalena eta nahi baldin bada esperientzia handiena duena, liburuak argitaratzeko moduan. "Ordu alderren segida" liburua argitaratu berri du, eta horretan mintzatu gara.
ARGIA.–Jon, agian Iparraldeko idazle gazteetan bibliografia luzeena duenetarikoa naiz...
JON CASENAVE.– Funtsean, ez zait sobera interesatzen egin dudana. Azkenik agertu den hori gehienik interesatzen zait. Besteekin iduritzen zait piskat lokarria moztua dela, zilkoitik zintzilik dagoen lokarri hori moztua dela aspalditik... Ez ditut ukatzen ordea...
A.–Ze eboluzio izan da hire baitan?
J.C.–Uste dut gehien bat, ez bakarrik niretzat, beste ainitzentzako ere, eboluzio hori irakurtu ditudan liburetatik sortzen dela. Horretan da ongarria. Bistan da ukan ditudan esperientzietarik ere bai... Lehenbiziko idazkiak haurtzaroaren inguruan kokatuak ziren, oraingoak berdin zabalagoak dira. Tematikaren aldetik bai eta ere hizkuntzaren aldetik...
A.- «Ordu alferren segida» hori aipa ezak...
J.C.–Gizon zahar baten autobiogratra da, poemaz prosaz, bertsoz hornitua, gazte zenean dohain guziak bazituen, eta arrakasta handia erregearen kortean... Gero erresuma hura erregez aldatu zenean, errege berriak gaztigatzeko kanpo igorri zuen, bere burua salbatzeko eta nolabait bizitzekotan joan zen, Erromes ibiltzen da, janaren eta ohearen truke bertsoak kantatuz: izena, izana, dena galtzen du... Azkenean Negumendira doa hiltzera preparatzeko eta bere bizitzaren istorioa kondatzeko idazten hasten da... Hori da liburuaren gaia...
A.–Zer erakutsi nahi duk istorio horren bitartez''
J.C.– Erakutsi nahi nuen, erran nahi nuen gizon baten bizia bidaia bat bezala: bazterretan ibilia da. zahartu eta bere baitako bazterretan ibiltzen da, kasik bereak balira bezala, erran nahi baita, aski urrunetik ikusi begira puntu bat erdietsi duela bizitzearen bortxaz. Eta lan horretan Orienteko ideia eta teknika batzu erabili ditut. Kenneth White eta Basho sakonduz... Bestalde nahi nuen eguneroko hitzak baliatuz. naturari buruz, gure eskualdeetan guti agertzen diren ikusmoldea eman: komentario guti eta konteplazio gehiago... Horren betetzeko hizkuntza eta idazkera berezi bat doinu bat xerkatu dut... Arina eta xoila zena, gaiarekin harreman zuzen bat ukaiteko...
A.–Hi hire liburua ote haiz?
J.C.–Bai eta ez... Bai, momento batetan ene baitara atera bait da, ene iturriak ageri bait dira... Ez, zeren eta horretan agertzen den gizon hori ni baino aise interesgarriagoa bait da, gauza gehiago bizi izan bait du. Eni gauza batzu kondatu dizkit, baina baluke beste ainitz gauza, gertatu zaizkionak ez dizkidanak erran...
A.–Zer irakurketetan oinarritzen duk hire filosofia?
J.C.–Ez da irakurketa berezi batean oinarritua... Idatzi baino lehen idazlea irakurlea da (eta ez beti irakurle hoberena, idazlea tronpatzen baitu) orduan, niretzat idatzi aintzin idazle batzu miresten ditut. Eman dezagun ez balitz Yourcenar, Tournier, Le Clezio, Lacarriere edo Kenneth White bezalakorik izan ez nuen sekulan idazteko gogorik sendituko... Ongarri bezala gelditzen dira, beste batzuren baitan bultzatzaile edo indar emaile bezala agertzen dira...
A.–Obra bat irakurri ondoan idazteko nahikunde imediatoa ukan duka nehoiz?
J.C.– Bai... baina ez liburu berezi batengatik. Lehenago aipatu iturri batzuk elkar gurutzatu dute eta hortik atera da «Ordu alferren segida»... Gero Casenavek liburu berrian, ez dut segidan idatzi, hiruzpalau urte iraun du iturrien diseritzeak, pentsatzeak eta idazteak...
A.- Iturri horien (Kenneth White, Basho...) edukina nola esprimitu duk Iparraldeko hizkuntza berezi honetan?
J.C.– Euskara planeta bat bezala da, dena kokatzen bait da, bai eta ere DENA horren kontrarioa... Orduan beti aterabide bat gelditzen da: muga dezagun galdera. Iparraldeko euskalkietan bada ainitz ondasun, mundu desagertu baten oihartzun batzu, eguneroko mintzairean gorderik daudenak; erran nahi bait. Iparraldeko herri ttipietan nekazarien artean asko hitz erabiltzen eta ahazten dira... Hitz horiek iduri dute biziki arruntak, baina bitz xoil horiek beste kontestu batetan erabiltzen baldin badira, indar berri bat daukate, kausitzen dute... bereziki natura aipatzeko, deskribitzeko erabiltzen diren hitzek. Barnekaldeko hitz batzuetan izugarriko poetikotasuna aurki daiteke: adibidez. ongarria, kaka da, baina ikusten baduzu nola formatua den ON-GARRI, agertzen da hitz hori izpirituaren ongarri bezala erabil daitekeela...
A.– Azken hitz bat finitzeko...
J.C.–Naturaren zikloetan ez dago ez azken hitzik, ez eta azkenik, orduan erranen dut «Ordu alferren segida»ko gizon zarpail horrek ihardetsiko ziguna nire kontuan, hobe hien ixilik egonik...
Itxaro BORDA

Hiru urtetako lanak isladatu ditu Jon Casenavek liburu berrian.
35

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakCASENAVE2
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
PertsonaiazCASENAVE2
EgileezBORDA1Kultura