«Euskal Herria ela Espainia aurrez aurre aurkituko dira»
Gure politikaren aktualitateak abuztuan ere ez du bere zoratzeko moduko abiadurarik mantsotzen. Eusko Jaurlaritzari bere "Laurak bat" Madriletik «Hirurak bat» bihurtzearen eskandaloa ontzeko denborarik.gabe oktaboek piparekin segi zezaten nork bultza zituen eztabaida pizten da, ETArekin negoziatu behar denaz diskutitzera biharamonean bertan pasatzeko. Eta legealdi tratu gozoak direnak arratsetik goizera mikazten hasten dira. Gure galderei erantzutean, Iñaki Aldekoaren mintzoak halako serenitate bat agertzen zuen.
Nafarroan puntu hori oso gaizki sentitu dugunik ez dut uste, hartua genuen hori, lehenago edo beranduago etorriko zela. Baina Baskongadetan okerrago erori da, ez HB inguruko jende artean PNV inguruan dabilenaren artean baino. Horientzako gogorra izan da: geratzen zitzaien azken esperantza edo sinboloa zen eta hori ere kentzea... PNVren buruzagiek bota dituzten balorazioek ere bide horretatik jotzen dute.
Orain dela aste batzuk Arzalluzek marko konstituzionala berpentsatzea aipatzen zuen, eta hori aldatzen bada, PNVtarrek hortaz beren jarrera kanbiatzen badute, hortik etor daiteke soluzioren bat. Bestela, marko honetan, Konstituzio eta Estatuto honen marko honetan soluziobiderik ez dago.
Beste bide bat pentsatu behar dute eta nik uste azken hilabete honetan proposatzen eta eztabaidatzen ari diren gauzek horrekin zerikusirik badu. beste bideen bila saiatzen ari dira, foruen bidea dela eta beste.
Orain berriz ere ematen du PNVren zuzendaritza bahitua daukala Espainiako politikak, baina horrek nire ustez ez du iraungo. Krisia ez dago itxia. krisia pil-pil dago. Azken hilabete hauetan pittin bat baretu egin dela dirudi, hauteskundeak ere gero eta hurbilago bait daude, eta konponbide batena iritsi ote diren ematen du aurpegi zuritu batekin presentatzeko. Baina barrutik krisia benetan hor dago, eta barneko arazo haundiena konpondu gabe dago.
Nondik jo da arazoa, Herri honen nazio arazoa konpontzeko dagoen beharrari ze irtenbide eman.
Oso gogorra da fase hau, baina beharrezkoa, gauzak argi eta garbi ikusteko. PSOE gobernuan sartzea beharrezkoa zen, eta bagenekien oso gogorra izango zela, baina hortik pasa behar genuen derrigor, bestela gauzak ez ziren sekula argituko. Bigarren fase honek badarama hiru urte, eta beste bizpahiru urte pasako dira oraindik, baina bere baitan agortuko da. Irtenbide berri eta ezberdin bat ez dago eta hor aurrez aurre geratuko dira gauzak. Baina fase hau agortu egin behar da.
Ganzak konpondu daitezen beharrezkoa da gauzak argi egon daitezen, eta orain arte ez da holakorik gertatu, irtenbide gezurrezko asko izan da, esperantza faltso asko. Eta sasi irtenbide horiek ahaztu egin behar ditugu biderik egokienetik abiatzeko. Prozesoak mantsoa dirudi, baina arazo honetan gauzek beren denbora behar dute: Nik presarik ez dut, eta banu ere alferrik ibiliko nintzateke. Beharrezkoa da denbora bat gauzak ontzeko eta heltzeko, eta horretan gaude. Abiapuntu zikin batetik gatoz, eta ari gara gauzen benetako kontzientziara hurbiltzen.
Madriletik saiatuko dira beste tranparen batean erori gaitezen, baina ezetz espero dut. Zerbait ikasi dugu urte hauetan, PNVk ere huts haundiak egin ditu baina ikasi egin dute. Horretan baikorra naiz.
Ikusi duzu Baskongadetako PNVk tratu bat egin duela PSOErekin, eta hemen hain zuzen ere Nafarroako PNVkoak, beste tendentziakoak, Nafarroako Diputazioan Urralbururekin tratua egin zuten aitzakiaz kalera bota dituzte. Nolb konprenitu hori? Gurutzatuak daude. Bai Garaikoetxearen aldekoak eta bai besteak prest daude sozialistekin bezala eskuinarekin itun bat lortzeko. Arazoa, ordea, ez dago hor. Arazoa beste zerbaitetan ^ago: 1977an PNVren buruzagitzak erabaki zuen estrategia nazionalak porrot egin duela. Hori da krisiaren iturria, eta gero datoz arazo pertsonalekin eta sortzen diren konplikazioak. Dena dela, PNV barruan bi agregadu sozial deituko genituzkeenak badaude, eta hor zerbait badago.
Bi sail sozial horiek gero eta interes ezberdinagoak dituzte. Burgesia haundiak bere interesak gero eta gehiago ditu lotuak Estatu Espainoleko bere kideenekin, eta Europako testuinguruan ere bai, nazio mailan interes oso apalak dituzten bitartean, orain dutena baino pittin bat gehiagorekin konformatuko lirateke. Beste sektoreak, aldiz, kidetasun gutxi du Estatu eta Europa mailako bere kideekin, eta aldiz nazio mailan interes askoz nazionalistagoak ditu.
Klase diferentzia horiek ez daude argi eta garbi polarizaturik, baina gero eta garbiago daude. Hori da krisi barruan jokatzen duen beste faktorea. PNVren estratetegia krisian sartu da, eta klaseen polarizazioa ematen ari den egoera batean horrek lur oso gozoa aurkitu du.
Baina nire ustez bigarren sektorea da maioritarioa, bigarrena da PNVren betiko historiaren neurrikoa, bera izan da oinarririk sendoena; beste sektoreak, arrakastarik ez duen bakoitzean beste irtenbide politikoak bilatzen bait ditu, eta hain zuzen ere hor daude orain sartuta PNV agintera iritsi zen arte egon ez ziren jendeak. Kontraesan artean dago murgildua sektore herrikoia edo deitu dezakegun hori, eta bestekoen agindupean ibiltzera ohitua dago, baina ez da ahaztu behar beste erreferentziapuntu bat ere badela, Herri Batasuna, eta etengabe ari da klarifikazio lana egiten.
Ez dizut esango bigarren sektore hori Garaikoetxearena denik, nahasturik bait daude, baina ez dut uste lehen sektore hori garaile aterako denik.
Ezin da esan Garaikoetxearenak herrikoiagoak direnik eta besteak burgesia haundiari lotuagoak, oraindik ez bait da horrela, nahiz eta alde horretara ari diren, baina sektore eta pertsona asko daude lekuz aldatuak. Ezin esango dugu Marcos Vizcaya edo Cuerda bezalako jendea Garaikoetxearen aldekoak izateagatik nazionalista radikalagoak direnik, eta Uzturre bezalakoek badakizu ze konporlente nazionalistak dituzten.
Oportunismo asko dago bi sektoreetan, eta batek erabili dituen armak eta taktikak igoal erabiltzen ditu besteak justu irabazi bezain laster. Garaikoetxea Madrilekin gogorregia zela esan zen, eta orain berriz Ardanzak bigun papera egiten duen bitartean Arzalluzek igandeetako bere artikuluetan are arma gogorragoak hartzea mehatxatzen du. Klarifikatzen ari dira gauzak, baina izugarrizko gorabeberak izan daitezke oraindik. Aldatzen ez direnak talde sozialak eta beren interesak dira, baina hori gero egituretan nola isladatzen diren beste gauza da. Pertsonen artean ikaragarriak pasa dira, eta gerta liteke interes berdinak dituzten pertsonak trintxera kontrarioetan egotea.
Gero kontutan hartu behar da PNV sekula ez dela egon bere historia osoan gaur egun duen botere mailarekin. Noiz izan da mendebaldeko herrialdeetako diputazioenjaun etajabe oso? Noiz eduki ditu hiriburuetako alkategoak eskuetan? Sekula ez, eta pentsa horrek ze aginte dakarren dirutan, aurrezki kutxak direla eta beste. Orduan hasten dira politikak gehiago definitzen eta alderdi barruan klase interesak definitzen hasten dira.