Azkar Ibili Behar Da Iparraldean
Kalean dira jadanik Betti Bidart, Xan Koskarat, Joanes Borda eta Alain Mateo. Herri taldeetako militanteak, Iparretarrekin prentsaurreko bat egiteko kazetariak furgonetan zeramazkitela arrestatu zituzten. Barruan utzi dute Gabi Mouesca, furgonetan ez zen bakarra, hogeitamar hilabeteko zigorrez, Janpol Hiribarrenekin. Irtenberriak izaki, sekula baino maitasun haundiagoa hartzen diote Baigorriko soro eta belardiei. Eta Bettiren etxe atariko lore alaiei. Zuti bat behar da, eta azkar, Ipar Euskal Herriko abertzaleen artean.
Fresnes-era osasunagatik eraman gintuzten, gose greban ginenez han medikuek eta infirmiertsek zainduko gintuztela. Badakizue nola zaindu gintuzten? Astean bitan etortzen zen infirmiertsa eta tentsioa hartzen zigun. Medikua astean behin etortzen zen eta esaten zuen: «Ca va?», eta ongi, eta joaten zen. Hotz genuela esaten genuelarik, beti erantzuten ziguten «etxea zaharra dago eta haizea sartzen da leiho artekatik...»
Gero Cousteaux juezak gure dossierrean sartu zuen Gabi Mouesca, martxoaren lehenean arrestatuta. Didier Lafitte hil zuten hartan. Eta oso gauza grabea da hori.
Gure auzia benetan bitxia da. Dretxoan, delito bat egin behar duzu preso hartu zaitzaten. Gure kasuan, kamioia ez zen ebatsia, ezta gordea ere, zenbakia ez zuen aldatua, armarik ez genuen, paperik ere ez, ezer ez. Normalki ez genuen sekula preso izan behar.
Bigarren gauza. Gabi Mouescarena. IKkoa dela aitortu omen zuela eta gure auziari lotu zuten, prentsaurrekoarekin beraz. Ze delito egin du Mouescak? Ezer ez. Prentsaurrekorik ez zen izan, ez zen kamioiean... Lege aldetik ez da konprenitzen ez zergatik jujatu duten eta are gatxiago zergatik duten kondenatu. Erantzun batzuk badira. Laster juradu baten aintzinean pasatuko da, prokuradoreak lehendik kondenatua izan dela adieraziko du eta gogorkiago joko dute.
Ez da eskubiderik Mouescari egin diotena egiteko, eta apelazio bat sartua da berehala.
Auzian Cousteaux juezaren jokamoldea salatu dugu. Cousteaux ez zen bakarrik ari, bazituen bultzatzaileak. Estatuaren ordezkariek esango zioten gu barruan atxikitzeko. Esan genion berari ere, eta ez zuen ondo hartu.
Azkenean. IKkoak garela frogatutzat ematen dute baina libre uzten gaituzte, ezer txarrik egin dugunetz nahiko froga ez omen dutelako.
Horren ondotik Estatuaren ordezkariak, prokuradoreak, fiskalak, ez du onartu erabakia eta apelazio bat egin du. Beste auzi bat izanen dugu, beraz Pauen heldu den irail aldean, baina Baionako erabakia hor dago. Guk ere, ordea, apelazio bat egin dugu. Hastapenetik erabakia genuen edozein zigor ezartzen zigutela ere salatuko genuela. Gero Gabi Monescari egin diotena ikusiz... Bi urte t'erdiko zigorra izugarria da. Gu libratu gaitu eta Mouesca izorratu dute.
Apelazioa egiteko beste arrazoin batzuk ere izan dira. Esate baterako, «fiagrant delit» (delitua egin eta berehala harrapatzea) kontsideratzeko plazoetan prezedente batzuk jarri nahi dira gure auziarekin eta hori ere salatu behar da.
Pertsona bezala ez dugu juzkatuko, baina hargin bati eskatzen bazaio murrua untsa egin dezan, interpreteari eskatu behar zaio gauzak untsa itzuli ditzan. Hitzak ia banaka itzuli nahi zituen eta ezin zen esplikatu. Eta gero... Penisa, hatean aipatu zen "Guk" taldea (Joanes Bordak han kantatzen du) eta itzuli zuen «Nous le group».
Gero berriz, guk espero genuen auziaren egun berean emanen zutela erabakia ere, baina hurrengo asterako uzten zutela ikusiz protestan hasi ginen. jendea ere bai "Presoak kalera" oihuka, eta azkenean borrokan poliziekin. Bagenekien behera eramandakoan zanpatuko gintuztela, eta azkena nindoalarik batek papotik heldu eta «Hi, urde astapitoa» hasten zait. Berotuak ginen eta eman nion kolpe bat.,«hi hiz pito guria, urdea erroraino»...
Kanpora ateratakoan? Hasieran jende artean galduak hainbeste egun bakarrik egon ondoan. Gero. bazkaltzera gentozela, gauza bat maitatu dugu izigarri: belarraren usaina, goxoa.
Baina gauza batzuk salatu nahi ditugu. Abertzale mota bat ari da esaten IKkoen jokamoldea desesperatu batzuen jokamoldea dela, eta hori salatu egin behar da. Janpol batek, kasu baterako, bazuen bere lana eta bizimoldea egina. Eta nahiago izan dute beren bizimoldea utzi eta borrokari lotzea, itxaropenez beterik nik uste. Horiek prest dira bururaino heltzeko.
Gero badira estrateji arazoak. Mementuz alde bakoitza berean dago, eta ez dago zubirik. Nahi edo ez egin beharko dugu hori, zeren eta hola ez dugu segitzen ahal. Egia da estrateji ezberdintasunak ikusten direla baina sortu beharko da berriro elgarrekilako lotura bat. Jadanik ez da Burgosko prozesuaren garaian bezala? ezta 1980an bezala. Frantses partiduen jokamoldea garbi agertzen da. PSren jokamoldea garbia erizen da. Destradek esan die hemengo abertzaleei: «Errefuxiatu estatutoa. ha!. ez duzue hortaz printzipio arazo bat eginen, ezta?».
Begira nola den guzti hau flikatua (poliziaz betea) alde guztietatik kontrolatuz, miatuz... Turismoari buruz zer egin behar da, mintzatu? Gauza bat da eztabaidatzea lana ongi egiten den ala ez, baina ez baldin badugu zerbait eta azkar egiten hemen hogei urteren buruan ez da deus egonen. Begira Urepele. Emakume batek haurra egiteko hirurogei kilometro egin behar ditu autoz; gasolinaren ukaiteko, hogei kilometrotara joan behar du. Dena hustutzen ari da. Baina memento berean Urepelen bertan, pilota plaza bat egin dute ezker pareta, estalia! Ikusten duk nola inbertitzen den Iparraldean? Ura-latzeko lantegi baten projektua ere bazen baina...
Ezker paretez eta tenis kanpoz betetzen dira eskualde guztiak. Iholdin gertatzen dena, kasu baterako: duela urte batzuk laku edo urtegi bat egin zuten hor protesta haundien artean eta orain polikiroldegi bat eraiki dute. Norentzat, etengabe beheititzen ari den eskualde bat baldin bada? Helburua da emeki-emeki turismoarentzako azpiegitura bat egitea. Eta egunen batean esango dute: hara, azpiegitura baduzue, bortxatuak zarete turismora. Hori barnekaldeaz ari garela, pentsa kostaldean.
Egoera oso larria da eta borrokatu behar da nola edo hala. Hutsak egin dira eta eginen ditugula ere segurra da. Baina borroka aintzinatu beharko dugu. Bestela, Ipar Euskal Herria hil da.