A meirande iniciativa en prol dun idioma ten lugar en Euskal Herria: Korrika

  • O 30 de marzo, os cidadáns e as cidadás vascas porán en marcha a iniciativa máis multitudinaria que calquera pobo do mundo leve a cabo en prol do seu idioma. Participarán nela centos de milleiros de persoas, entregándose de man en man, sen interrupción, un testemuño que simboliza a propia lingua. Ao longo de once días e dez noites, nunha festa de 210 horas de duración, correrán aproximadamente 2.300 kilómetros, unindas a maioría das vilas e cidades de Euskal Herria entre si. Euskal Herria está en Europa, entre o sur do Estado Francés e o norte do Estado Español.

Centos de milleiros de persoas a correr durante 11 días pola súa lingua. (AEK)

2017ko martxoaren 30an - 14:02

No seguinte vídeo pódense ver imaxes das últimas edicións de Korrika:

A organización introduce unha mensaxe secreta no testemuño, e despois de pasar polas mans de milleiros de persoas, leno no acto festivo que ten lugar ao acabar Korrika. Considérase unha honra levar o testemuño de madeira, coa insignia vasca; así, asociacións, institucións e persoas a título individual “compran” quilómetros en prol da lingua. A carreira organízana as escolas populares integradas en AEK, asociación cun labor que consiste en ensinar éuskaro e alfabetizar persoas adultas; para ela son os cartos que se recollen nese crowdfunding xigantesco.

O éuskaro estivo a piques de se extinguir, e aínda hoxe esta lingua falada por aproximadamente un millón de persoas está, segundo a UNESCO, en risco de desaparición. Esa ameaza é notoria nalgunhas zonas. Nalgúns lugares é oficial, malia que non na meirande parte do territorio. Korrika une a totalidade dese espazo xeográfico, nun ambiente festivo. Os cidadáns e as cidadás que teñen unha actitude activa a favor do éuskaro aproveitan que a iniciativa pasa polas súas cidades, vilas e barrios para organizaren actividades en prol da súa lingua e para sacar as súas reivindicacións á rúa.

Korrika, ao igual que AEK, a súa organizadora, é unha iniciativa xurxida da sociedade civil. Celébrase cada dous anos, e neste 2017 realiza a súa 20ª edición. Á vista do éxito, algunhas comunidades con idiomas minorizados empezaron a organizar carreiras similares: en Cataluña, Irlanda, Gales, Galiza e Val d´Aran corren pola lingua autóctona.

¿Por que necesita o éuskaro a Korrika?

O éuskaro sufriu un gran retroceso no pasado recente, sobre todo nos últimos tres séculos. Os e as falantes foron obxecto de burlas, multas, malleiras, etc., por falaren unicamente en éuskaro. Así as cousas, a persecución psicolóxica, entre moitos outros factores políticos, tivo un papel determinante para que a xente cambiase de idioma. As políticas lingüísticas de España e Francia influíron directamente contra o éuskaro, cousa na que coinciden a maioría dos e das lingüistas.

O anel é un dos símbolos máis crueis da opresión sufrida polo éuskaro. Falar en dita lingua estaba prohibido na escola, e cando o profesor ou a profesora escoitaba que alguén o falaba, dáballe o anel ao alumno ou a alumna en cuestión, para que ela ou el fixese o mesmo entre os seus compañeiros/as. Promovíase que os/as nenos/as se delatasen mutuamente, e ao final da semana castigábase, adoito fisicamente, a quen levaba o anel. Moitos/as chegaron a sentir carraxe cara á súa lingua, e acabaron na decisión de non lla transmitiren ás súas fillas e aos seus fillos, para que non sufrisen o que sufriran eles/as. Tetemuños recollidos en toda Euskal Herria demostran que o uso do anel foi xeneralizado polo menos durante os dous últimos séculos, e aínda hoxe viven moitas persoas que o sufriron.

En España prohibiuse o éuskaro por completo na ditadura que durou 40 anos, ata chegar a establecer unha Garda Urbana que vixiaba en que idioma falaba a xente, e que impuña castigos. Eliminaron o éuskaro case por completo da vida pública e presentárono como un idioma contrario á modernidade.

Desde a década dos 50, e con máis forza desde a dos 60, en Euskal Herria creáronse escolas dentro das casas, organizadas clandestinamente. Naceu así un movemento renovado en prol da lingua. Durante a década dos 70, co ambiente político en plena efervescencia, milleiros de persoas se alfabetizaron; para iso, o movemento euskaltzale creou as escolas de AEK. Unha vez terminada a ditadura de España, en 1980, a necesidade de financiaciamento levou a que algúns/algunhas soñadores/as da época creasen Korrika.

A pesar de que pasaron 35 anos desde aquela, o éuskaro non é oficial na meirande parte do territorio onde se fala. Nesas zonas, debido a que a escola pública non ofrece a opotunidade de estudar en éuskaro, milleiros de nenos e nenas teñen que percorrer milleiros de kilómetros anualmente, para estudar en éuskaro nalgunha ikastola (escola en éuskaro) situada fóra da súa localidade. Na área onde o éuskaro é oficial, malia se daren importantes avances na colaboración coas institucións locais, o Goberno de España denuncia os concellos que funcionan en éuskaro. Amais, quedou gravado na memoria dos euskaldúns e das euskaldunas como a policía española pechou en 2003 o único xornal en éuskaro, Egunkaria, creado con cartos achegados pola cidadanía. No Estado Francés a única lingua oficial é o francés, e houbo xuízos contra ikastolas que ensinan en éuskaro, así como unha denuncia contra un municipio que no pasado xaneiro declarou o éuskaro oficial.

O éuskaro saíu á rúa, imos todos/as a Korrika!”

Certos expertos/as afirman que das 7.000 linguas que hai no mundo a metade desaparecerá durante este século. En Euskal Herria non deixarán que a súa lingua se perda, mais aínda teñen por diante un enorme labor para conseguir a súa normalización.

Frases como “O éuskaro é o noso único territorio libre”, “Unha lingua non se perde porque quen non a coñecen non a aprenden, senón porque quen a coñecen non a falan” ou “Que fermoso é escoitarte falar en éuskaro” pódense ler en multitude de casas, camisetas, tendas e comercios de Euskal Herria. Orgullosos/as por sacar adiante, como pobo, unha actividade xigantesca, Korrika, que precisa do traballo de centos de voluntarios/as, milleiros de cidadáns/cidadás anónimos/as que se cargarán de enerxía para seguir traballando pola súa lingua, para empoderarse e para continuaren a vivir no mundo cun punto de vista propio.

Nota: Orixinal escrito en éuskaro por Lander Arbelaitz, de Argia. Traducido ao galego por Sermos Galiza.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Korrika
2024-03-25 | Leire Artola Arin
Burbuilaren ostean badago zer erein

Irundik Baionara, ezin ezkutatuzkoa izan da 23. Korrikak eragindako harrotasuna. ‘Herri Harro’ leloak zentzua hartu duela ikusi dugu lekuko hartzaileen aurpegietan, eta atzetik euskararen alde oihuka aritu diren korrikalariengan. Bakoitzak bere gorputzetik eta bere... [+]


Inoizko Korrikarik ikusiena izan da

1.700.000 ikustaldi izan ditu EiTBren emanaldiak –Hamaika TBrenak gehitu behar zaizkio–. Pozik agertu dira AEKko arduradunak: “Inoizko Korrikarik erraldoi eta anbiziotsuena lortu dugu, herria harro egoteko modukoa”.


Eguneraketa berriak daude